قازاق حالقىنىڭ رۋحاني بولمىسى عاسىرلار قويناۋىنان باستاۋ الادى. بۇل بولمىستىڭ نەگىزى ءتىل مەن تاريحتا، سالت-ءداستۇر مەن دۇنيەتانىمدا، ءسوز ونەرى مەن ۇلتتىق تانىمدا كورىنىس تابادى. حالىقتىڭ ۇلت رەتىندە ساقتالۋى ونىڭ رۋحاني نەگىزدەرىنىڭ بەرىكتىگىنە تىكەلەي بايلانىستى. ۇرپاق وتكەننىڭ تاعىلىمىن بويىنا سىڭىرگەندە عانا بولاشاققا سەنىممەن قادام باسا الادى. ال تاريحي جادى السىرەگەن قوعامدا رۋح تا جويىلىپ، ۇلتتىق كەلبەت كومەسكىلەنىپ، رۋحاني تىرەك السىرەۋى مۇمكىن.

بۇگىنگى تاڭدا رۋحاني قۇندىلىقتاردى ساقتاۋ جانە ولاردى جان-جاقتى ۇعىندىرۋ قوعام ءۇشىن وزەكتى قاجەتتىلىككە اينالىپ، ەلدىڭ وركەندەۋ جولىنداعى ماڭىزدى باعىتتاردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. ماڭگىلىك ەل بولۋدى مۇرات تۇتقان حالقىمىز ءۇشىن بۇل جول تەك وتكەندى ەسكە الۋ ەمەس، ۇلتتىق ءومىردى جالعاستىرۋدىڭ كەپىلى سانالادى. اتا-بابادان ميراس بولىپ قالعان اسىل مۇرانى جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ ءۇشىن جۇيەلى جۇمىس پەن عىلىمي نەگىزدەلگەن ءتاسىل قاجەت. اقپاراتتىق تەحنولوگيالار قارقىندى دامىعان قازىرگى داۋىردە بۇل قۇندىلىقتاردى زاماناۋي ادىسپەن جەتكىزە ءبىلۋ اسا ماڭىزدى.

وسى باعىتتا ناتيجەلى جۇمىس اتقارىپ كەلە جاتقان ورتالىقتاردىڭ ءبىرى - الماتى قالاسى. بۇل شاھاردا ۇلتتىق رۋحانياتتى ناسيحاتتاۋعا ارنالعان جوبالار مەن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇيەلى جۇرگىزىلۋدە. قالانىڭ مادەني كەڭىستىگىندە ۇلت تاريحىن تانۋعا جول اشاتىن، سالت-ءداستۇر مەن انا ءتىلىن قادىرلەۋگە باعىتتالعان باستامالار قارقىندى تۇردە جۇزەگە اسىپ كەلەدى.

الماتى كوركەم كەلبەتىمەن عانا ەمەس، ۇلتتىق يدەيانى ورىستەتىپ، مادەني قۇندىلىقتاردى توعىستىرعان رۋحاني ورتا رەتىندە دە ەرەكشەلەنەدى. بۇل قالادا سان ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى تاتۋ ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. وسىنداي كوپۇلتتى ورتادا قازاقتىڭ رۋحاني نەگىزىن ايقىنداۋ، ۇلتتىق بولمىستى ناسيحاتتاۋ ايرىقشا ماڭىزعا يە. الماتى قالالىق مادەنيەت باسقارماسى وسى باعىتتاعى جۇمىستاردى جۇيەلى تۇردە ىسكە اسىرىپ كەلەدى. ۇلتتىق تاريح، ءداستۇر، انا ءتىلىمىز بەن دىلىمىزگە قاتىستى اقپاراتتىق ماتەريالداردى كەڭ كولەمدە تاراتۋ تۇراقتى تۇردە جالعاسۋدا.

قالا اۋماعىندا مادەنيەت مەكەمەلەرى مەن اقپاراتتىق الاڭداردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى. كىتاپحانالار، مۋزەيلەر، تەاترلار مەن ونەر ۇيىمدارى ارقىلى جۇرتشىلىققا ۇلتتىق مازمۇنداعى شىعارمالار ۇسىنىلۋدا. مۇنداي يگى ىستەردىڭ تۇپكى ءمانى – حالىق جۇرەگىنە رۋحاني ساۋلە ءتۇسىرۋ. بۇل ارقىلى ۇلتتىق قۇندىلىقتار جاڭعىرىپ، جاس ۇرپاقتىڭ ۇلتتىق نەگىزگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى ارتا تۇسۋدە. الماتى وسىنداي جۇمىستاردىڭ ناقتى ءارى ناتيجەلى ۇلگىسىن كورسەتىپ وتىر.

ءبىز الماتى قالاسىنىڭ مادەنيەت باسقارماسىنا حابارلاسىپ، سوڭعى جىلدارى الىپ مەگاپوليستە اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى اقپارات سۇراپ-بىلدىك...

الماتى: ۇلتتىق قۇندىلىقتار – رۋحاني تىرەك!

قازىرگى تاڭدا الماتىدا 91 مادەنيەت نىسانى جۇمىس ىستەيدى: ونىڭ 45-ءى رەسپۋبليكالىق، 46-سى قالالىق مەكەمەلەر. بۇلاردان وزگە دە جەكەمەنشىك ۇيىمدار بار. جالپى مادەنيەت سالاسىندا 7 مىڭنان استام ادام ەڭبەك ەتەدى، ونىڭ ىشىندە 2152 قىزمەتكەر مادەنيەت باسقارماسىنا قاراستى مەكەمەلەردە قىزمەت اتقارادى. قالادا 37 كوپشىلىك كىتاپحانا، 28 مۋزەي، 20 تەاتر، 20 جەكەمەنشىك كينوتەاتر، 4 ارحيۆ، تسيرك، زووباق جانە 160-تان استام مادەني ءىس-شارا وتەتىن الاڭ بار.

كىتاپحانالار سالاسى - الماتىنىڭ مادەني ينفراقۇرىلىمىنىڭ ىرگەتاسى. قالالىق ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانا جۇيەسىنە 28 كىتاپحانا كىرەدى. 471 قىزمەتكەر جۇمىس ىستەيدى، كىتاپ قورى 1,3 ميلليون دانادان اسادى. كىتاپحانالاردا 250 مىڭنان استام بەلسەندى وقىرمان تىركەلگەن، جىل سايىن 3 ميلليوننان استام ادام كەلىپ تۇرادى.

قالادا ەلىمىز بويىنشا العاش رەت تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن 3 كىتاپحانا اشىلدى: جامبىل اتىنداعى جاستار كىتاپحاناسى، Alatau Creative Hub جانە №4 كىتاپحانا. مۇنداي جاڭا فورمات ولاردىڭ جىلدىق كەلۋشىلەر سانىن 70%-عا ارتتىردى. سونىمەن قاتار، 24 اۆتونومدى كىتاپحانا ستانتسياسى ورناتىلىپ، كىتاپ وقۋعا قولجەتىمدىلىك ايتارلىقتاي جاقسارتىلدى.

مۋزەي ىسىندە دە ىلگەرىلەۋ بار. الماتى قالاسى مۋزەيلەر بىرلەستىگى قۇرامىنا 11 مادەني نىسان كىرەدى. بىرلەستىك قورىندا 66 229 جادىگەر ساقتالعان، ونىڭ 62 مىڭى تسيفرلاندىرىلدى. 2021 جىلى مۋزەيلەردى 85 مىڭ ادام تاماشالاسا، 2024 جىلى بۇل كورسەتكىش 310 مىڭعا جەتتى. تۇسكەن تابىس 4 ەسە ءوسىپ، 86 ملن تەڭگەگە جەتتى. اۋديوگيدتەر 5 تىلدە قولجەتىمدى. «الماتىنىڭ تاريحي جادى» جوباسى اياسىندا كورنەكتى تۇلعالار زيراتتارى مەن تاريحي نىساندار كارتاعا ەنگىزىلدى.

تسيرك پەن تەاتر سالاسى دا بەلسەندى دامۋدا. قازاق مەملەكەتتىك تسيركى كورەرمەن سانىن 3 ەسە ارتتىرىپ، 176 مىڭ ادامعا جەتتى. تابىسى 320 ملن تەڭگەگە دەيىن ۇلعايدى. تسيرك ارتيستەرى حالىقارالىق فەستيۆالدەردە جۇلدە الىپ، ءتىپتى گيننەس رەكوردتار كىتابىنا ەندى.

«الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى سوڭعى جىلدارى 2 ەسە كوپ كورەرمەن جيناپ، گاسترولدىك ساپارلار مەن حالىقارالىق فەستيۆالدەرگە بەلسەندى قاتىسۋدا. قۋىرشاق تەاترى دا حالىقارالىق دەڭگەيدە جەتىستىكتەرگە جەتىپ، بىرقاتار بەدەلدى فەستيۆالدەردە جەڭىسكە جەتتى.

2024 جىلى الماتىدا 160-تان استام مادەني ءىس-شارا ۇيىمداستىرىلىپ، 800 مىڭ كورەرمەندى قامتىدى. ولاردىڭ 84%-ىن جەكە سەكتور جۇزەگە اسىردى. Yandex, Milka, Samsung, Tengrinews, Sxodim Fest سەكىلدى ءىرى برەندتەردىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن فەستيۆالدەر قالانىڭ مادەني برەندىنە اينالدى.

قالادا جىل سايىن وتكىزىلەتىن «Asia Daۋىسى»، «The Spirit of Tengri»، «Apple Fest»، «Almaty Cover Show»، «Opera Kok-Tobe»، «Ballet Globe Gala»، حالىقارالىق دجاز فورۋمى سياقتى مادەني شارالار الماتىنى مادەني تۋريزم ورتالىعىنا اينالدىرىپ وتىر.

الماتىدا مادەنيەت سالاسى تەك وتكەندى ساقتاۋ ەمەس، ونى زامان تالابىنا بەيىمدەپ، حالىقتىڭ رۋحاني قاجەتتىلىگىن وتەيتىن قۋاتتى قۇرالعا اينالۋدا. بۇل باعىتتاعى جۇمىس - ۇلتتىڭ بولاشاعىن باياندى ەتۋدىڭ بەرىك نەگىزى.

Abai.kz