روبەرت ليۋيس ستيۆەنسون. بالالار جىر باقشاسى

روبەرت ليۋيس ستيۆەنسون
«A child’s garden of veres» (بالالار جىر باقشاسى) جيناعىنان
وقىرمانعا
تاماشالاپ انامىز سىرتىمىزدان،
تۇرماۋشى ما ەد بىزدەردى ويىن قۋعان.
سەن دە سونداي ۇڭىلسەڭ ءسال ازىراق،
بەتتەرىن كىتابىمنىڭ اشىپ قاراپ.
كورەسىڭ وزىڭدەي ءبىر توزىق بالا،
اسىر ساپ جۇرگەن ويناپ وزگە باقتا.
داۋىستاپ شاقىرساڭ دا قانشا ۇزاق،
قاسىنا بارا المايسىڭ ونىڭ بىراق.
ويىننىڭ كەتكەن ءتۇسىپ قىزىعىنا،
بۇرىلىپ سەن جاققا ول قاراسىن با،
شىقپايدى كىتابىنان تارتساڭ قانشا.
جاسىرماي ، جاس دوسىم، ايتار بولسام،
ەسەيىپ باياعىدا ول جىگىت بولعان.
مىزعىماي جالعىز-اق قالعان باقتا،
قارتايمايتىن بالالىق شاتتىق قانا.
ءسابيدىڭ تۇنگى ويلارى
بولمەمنىڭ ءسونىپ جارىعى،
بولعاندا تاستاي قاراڭعى.
شىعادى ويناپ سان حالىق،
كۇندىزگىدەي اپ-انىق.
جاۋىنگەر، پاتشا، ءامىرشى،
اسىنعان زاتتار ءارتۇرلى.
نە دەگەن سۇستى ءتۇر دەيسىڭ،
ەش جەردەن كۇندىز كورمەيسىڭ.
كورمەگەن ەشكىم باعامداپ،
تسيركتى كوردىم ءبىر عاجاپ.
ادام مەن حايۋان قوسىلىپ،
كەلەدى كەرۋەن جوسىلىپ.
جىلجىدى باستا بىرتىندەپ،
تەزدەتتى سوسىن ەكپىندەپ،
قالمادىم بىراق سوندا دا،
كىرگەنشە كوزىم ۇيقىعا.
ساياحات
ەسەيىپ تەز اتتانسام،
جەرلەرگە الىس بارماعان.
قيىرعا، سوناۋ شىعانعا،
جەتسەم ەلسىز ارالعا.
ۇستىنە كيىپ ەشكى تون،
تۇرسا الدىمدا روبينزون.
اياماي توگەر كۇن نۇرىن،
كەزسەم شىعىس ەلدەرىن.
الىستان مەشىت كورىنگەن،
قۇمداعى باۋلار ىشىنەن.
ارالاسام بازارىن،
جايعان الۋان تاۋارىن.
كورسەم قىتاي قورعانىن،
وتىندە جەلدىڭ تۇرعانىن.
ازان-قازان شۋلاعان،
وتسەم قالا-قورعاننان.
كورىنبەي شەتى شالقىعان،
ورمانى جالىن شارپىعان.
قۇجىناپ ءىشى مايمىلعا،
الدىمدا، مىنە، افريكا.
جەتەم نىلگە جايناعان،
جاعاسىن تىمساق جايلاعان.
ۇزىن سيراق قوقيقاز،
بالىعىن اۋلار الا جاز.
دجۋنگليدە تىم-تىرىس،
جاتىر بۇعىپ جولبارىس.
تىڭدايدى ءتۇرىپ قۇلاعىن،
كەلسىن دەپ جاقىن قۇربانىن.
كەلەدى بىرەۋ ارىدە،
تەربەلىپ زۋزا ىشىندە.
كەزىگەم قۇمدى دالادا،
قيراعان ەسكى قالاعا.
تاپپايسىڭ وندا ەشبىر جان،
كارى دە جاسى قالماعان.
قىبىر ەتپەيد كوشەلەر،
ەستىلمەيدى كۇلكىلەر.
قاس قارايسا ءتۇن جەتىپ،
جانبايدى جارىق جىلت ەتىپ.
بارار ەم سوندا ەر جەتىپ،
قومىندا تۇيە تەربەلىپ.
كىتاپ الەمىندە
قاس قارايىپ كەزدەردە جانعاندا شام،
پەش باسىنا جايعاسادى اتا-انام.
سويلەسەدى جايبىراقات ءوز ارا،
ويىن-قىزىق ءبارى قالىپ جايىنا.
مىلتىعىمدى قولىما مەن سەرت ۇستاپ،
قاراڭعىدا قابىرعانى جاعالاپ،
ورمانداعى شيىر ىزگە تاپ كەلەم،
ديۆان ارتى ماعان وزگە ءبىر الەم.
قاراڭعىدا مازالاسىن سەنى كىم؟
ماعان پانا، ماعان ساراي شاتىرىم.
سۇڭگيمىن دە كىتاپتاردىڭ ىشىنە
نەبىر ەلەس ەلەستەيدى كوزىمە.
مىنە، ورمان، مىنە، بيىك شىڭ قۇزدار،
جارقىرايدى توبەمدە كۇلىپ جۇلدىزدار.
جاتقان اعىپ الىپ وزەن بويىنا،
كەلدى بارىس ءشول باسۋعا جايلانا.
كورىنەدى سونادايدان بۇلدىراپ،
شاتىرلاردا جانعان وتتار جىلتىراپ.
ۇندىستەردەي شىققان تۇنگى شولعىنعا،
باسپالايمىن كومىلىپ اپ شالعىنعا.
اكەتۋگە كەلگەندە انام وزىنە،
ورالامىن تەڭىزدەردەن ۇيىمە.
ءتاتتى ۇيقىعا كەتەم كىرىپ تەزىنەن،
كىتاپتارىم شىقپايدى، بىراق، ەسىمنەن.
قاڭعىباس
شۇكىر ەتەم وسىعان،
كەرەك ەمەس باسقاڭ ول.
توبەمدە كۇلىپ كوك اسپان،
جاتسا الدىمدا داڭعىل جول.
تۇبىندە بۇتا تۇنەيمىن،
ماتىرىپ ناندى وزەنگە،
لايىعى وسى، ىرزامىن،
وزىمە تۇششى ومىرگە.
سوقسىن تاعدىر ەرتە-كەش،
باسسىن اۋىر جۇگىمەن.
امان بولسا قارا جەر،
جۇرە بەرەم ۇستىمەن.
كەرەك ەمەن ماحاببات،
كەرەك ەمەس بايلىق تا.
كەرەگى سول جالعىز-اق،
جاتسا جولىم الدىمدا.
جىرلاشى
جىرلاشى، سوناۋ
تەڭىز كەشكەن ۇلاندى،
بولار ما ەم سونىڭ ورنىندا؟
شاتتانا كۇلىپ، ءجۇر ويناپ،
شۋلاعان تەڭىز تولقىندا.
كۇيكى تىرلىك قالىپ ارتتا ءادرا،
پورت سايىن جۇتار، سايران ساپ.
جاستىقتىڭ مازدار جالىنى،
قايدا ەكەن سول ءبىر ەسىل شاق.
ءتۇسىرشى ەسكە تاعى دا،
جانىمنىڭ شات كۇندەرىن.
جىلت جۇرەكتى مازداسىن،
ەسكە ساپ جاستىق دۇرمەگىن.
تۋلاسا تولقىن داۋىل ساپ،
سابالاپ نوسەر جونەلەر،
ءبارى قىزىق، ءبارى شات،
كەلمەيدى-اۋ، قايتىپ سول كۇندەر.
وسيەت
استىندا كەڭ اسپاننىڭ جۇلدىز جانعان،
قازىڭدار قابىرىمدى سول ءبىر ماڭنان.
ءومىر دە، ءولىم دە جات پا ماعان،
جالعىز-اق تىلەگىم بار ويدا جۇرگەن;
جازىڭدار قابىرىمە وسىناۋ ءسوزدى:
جامباسى وسىندا اقىر جەرگە ءتيدى.
ورالدى قايتپاي جۇرگەن سول تەڭىزشى،
ورالدى اڭشى داعى قۇزدى كەزگەن.
داۋىلدى ءتۇن
تۇنگى اسپاندى بۇلت تورلاپ،
سوققاندا داۋىل ىشقىنا.
قاراماي ءتۇن مەن جاڭبىرعا،
شابادى سالتات قۇيعىتا.
وتتار ءسونىپ، ءتۇن ورتاسى اۋعاندا،
شىقتى ەكەن قايدا بەيۋاقتا؟
اعاشتار شۋلاپ جەلمەنەن،
كەمەنى تەڭىز شايقاسا.
تاسىرلاتىپ جولمەنەن،
شابادى سالتات قۇيعىتا.
تۇياعى جەردى جاڭعىرتىپ،
كەلەدى، انە، تاعى دا.
قوش بول، اۋىل
كەلدى كۇتكەن كۇيمەداعى قاقپاعا،
دۇركىرەي كەپ ءمىندى باللار اسىعا.
قول بۇلعاسىپ قيماي ءبارى شۇرقىراپ:
ريزامىز قۇشاعىڭدا سايران ساپ!
قوش بول، باۋلار، اسىر سالعان كوك وراي،
التىباقان قۇمارىنا ءبىر قانباي.
ءنان تەرەكتەر تۇبىندە ءبىز جاتقانبىز،
قوش ەندى، قوش بول ەسەن، بارشاڭىز.
بارىنەن دە قيمايمىن مەن پاقىردى،
مايا شوپكە سۇيەۋلى سول ساتىنى.
قىزىق بار ما، تور باسقان شاتىرسىز،
قوش ەندى، قوش ەسەن بول، بارشاڭىز.
سارت ەتتى قامشى، تۇستىك جولعا بۇلكىلدەپ،
ۇيلەر، اعاش جاتتى قالىپ ءبىر-بىرلەپ.
تۇسىنان ورمان بەرگەندە وتە سوڭعى رەت،
قول بۇلعادىق بارىنە دە «قوش ەسەن» دەپ.
ءالى قازاقشالانىپ كورمەگەن، جازۋشىنىڭ بالالارعا ارناپ جازعان ولەڭدەرىنىڭ قازاق تىلىنە اۋدارعان ءامىر قابشىقباي
Abai.kz