(اڭگىمە)

اياعىنان  الجىعان  سولتانباي شالدى ساقالىنان التى تارام جاسىن اعىزىپ بالاسى قالاعا سۇيرەپ اكەتكەن كۇنى بۇل جالعىز قالدى.  اۋەلدە جالعىزدىعىن كۇمانىنىڭ جەتەگىنە بايلاپ اڭىراعان اۋىلدىڭ ءىشىن ارالاپ كوپ سەندەلەتىن. قارا اعاشتاردىڭ باسىنا قالباڭداي كەپ قوناتىن قارعالاردان وزگە قاراڭ ەتەر جان جوق. قۇلازىعان تىنىشتىق. ارەدىك سولتانباي قارتتىڭ ءنالى تايعان كەرزى ەتىگىنەن تۇسكەن ءىزدى كوزى شالادى. وكشەسى قيسايىپ، دوبالباستانىپ جاتىر.  جاماۋ جۇرەلەي وتىرىپ سول ءىزدى سيپاپ قويادى. جارىقتىق جاسى ۇلعايىپ، مالكىلدەگەن شاعىندا اياعىنان الجىدى عوي، ايتپەسە ساناسى سايراپ تۇراتىن. تەك بار ايىبى كۇندى كۇن دەمەي، ءتۇندى ءتۇن دەمەي،  ۇيىنەن شىعاتىن دا جۇرە بەرەتىن. اقىرىندا تاۋ مەن تاستى كەزىپ، ارقا ەتى ارشا، بورباي ەتى بورشا بولىپ ءبىر-اق ورالۋشى ەدى. سۇرلەۋلەر  اجىمدەگەن سۇلەيدالانىڭ ەڭ سوڭعى يەسىندەي ەدى ول. كەيبىرەۋلەر ودان «ەلەس ەرتىپ، ارۋاق  ايداپ جۇرگەن ادام» دەپ شوشيتىن. ال، سولتەكەڭ بولسا، ءبىر كەزدە ءوزى سايران سالعان ولكەنىڭ  بەدەرىنە تابانى جانىپ، قۇشىرى قانىپ قايتقانىنا شالقيتىن. «سارىتاۋىمنىڭ ويى مەن قىرىن ارمانسىز شارلادىم، – دەيتىن  قالاعا قاپتاي كوشىپ، جارىسا قول بۇلعاپ بارا جاتقان جاقىن-جۇراعاتىنا قاراپ شال بايقۇس، – سارىتاۋدى كورىپ ساڭلاعىم ءبىر كوتەرىلدى». شالدىڭ ءسوزىن شالىق ۇرعاننىڭ ساندىراعىنا بالاپ سول سارىتاۋدىڭ بوكتەرىنەن قالاعا بەت تۇزەگەن اۋىل كوشىنىڭ اقىرى جاماۋدىڭ  جۇرت باعىپ قالۋىمەن اياقتالدى.

الدىمەن قالاعا اۋىلدىڭ جاستارى اتتانعان. «كەرەمەت قالادا ەكەن. اقشا  اياقتىڭ استىندا ىبىرسىپ، شاشىلىپ جاتادى ەكەن. تەك ەرىنبەي ەڭكەي دە ەتەگىڭە تولتىرا بەر». سونىسى راس-اۋ شاماسى،  قالاعا تۇراق تەپكەننىڭ الدى  الا كوبىك اۋىزدانىپ  اۋىلعا سوققان سايىن ەلدى ەستاندى ەتىپ  ءبىتىردى. سودان كەيىن-اق اۋىل قالاعا قاراپ جۇتىناتىندى شىعاردى. ءسويتتى دە جىلى ورىنىنان جىلىستاپ كوشە باستادى. «كوشپەيمىن، كوشە المايمىن» دەگەن بۇل اۋىلداعى جۇمىر باستى پەندە جالعىز  جاماۋ بولدى. تەگىندە، تەرىسىن سۇيەگىنە قاپتاي سالعانداي قاپساعاي بويلى تىرجاۋ جىگىت  ەڭىرەگەن ەرەگەستىڭ ادامى ەدى. قالاعا ءتۇپ قوتارىلعان اعايىن تۋىسىنا جون ارقاسىن  كورسەتىپ مىنە، ەندى، جالقى كۇن كەشىپ اۋىلدا ءجۇر.

جاماۋدىڭ كۇندەگى ادەتى وسى: البارىنداعى ازىن-اۋلاق ءىرى-قاراسى مەن ۇساق مالىن ايداپ اپارىپ قاراسايدىڭ اۋزىنداعى اڭعارعا قاپتاتىپ جىبەرەدى دە سامال جۇگىرىپ تۇراتىن ولەڭدى وزەكتىڭ  سالقىن ساباتىنا كومىلىپ وتىرادى دا قويادى. عايىپتان ءبىر جولاۋشى تاپ بولا كەتسە، جاماۋدىڭ مىنا كەيپىن بەيداۋا دۇنيەدەن ىرگەسىن اۋلاققا سالىپ ءار كۇنىن ءمىناجات ۇستىندە مۇلگىپ قانا وتكىزەتىن  مۇمىنگە ۇقساتار ەدى.

ءىش جيدىتەر تىنىشتىق ىشەگىن تارتىپ سىڭسىعان ءبىر ۋىلگە ءىلىنىپ قالعان. جاماۋ انىق ەستيدى. ءۋىل ۇزدىگە سوعىپ ۇزىلە بوزدايدى.  «ە-ەي، اللا-اي، – دەيدى سودان سوڭ كۇبىرلەپ، – تىنىشتىق ەكەش تىنىشتىق تا جالعىزسىراپ جىلايدى ەكەن عوي». 

قۇنىسقان جاۋىرىنىن جازىپ توڭىرەگىنە كوز تاستاعان. اڭعارلاردا ۇيىعان الىپ كولەڭكەلەر كەمەرىنەن اسىپ يەن جۇرتتاعى اۋىلعا قاراي جايىلىپ بارادى ەكەن. ىمىرت ۇيىرىلۋگە بەت الىپتى. ۇياسىنا ەنبەس بۇرىن بايانجۇرەك تاۋىنىڭ باسىنا قونىپ الىپ كۇمبەزكوك اسپانداعى سەرۋەن جولىن تاماشالايتىن باتار كۇنيەسىز  ۇيلەردىڭ شاتىرىنا شاپاعىن شاشىپ، شولاق كوشەلەردىڭ بويىنا  قۇبا قىزىل الاشا توسەپ تاستاپتى. ىلكىدە سول شولاق كوشەلەردىڭ قويىن-قونىشىنان تاياق ۇستاعان، سىرىق سۇيرەتكەن كارى-قۇرتاڭ، بالا-شاعا اقتارىلا شىعىپ ورىستەن قايتقان مالدىڭ الدىن توسىپ تۇراتىن. كەشكە دەيىن بۇعىنباق ويناپ، قىزىل ىڭىردە ءبىر-ءبىرىن تاۋىپ الا قويعانداي شۇرقىراسقان ءبىر داۋرەن ەدى ول كەزدە.

اناۋ قولتىقتاعى ءدوڭنىڭ جالپاق توبەسىنە  قاريالار جايعاساتىن. ءدوڭنىڭ شيلەۋىتتەۋ تۇسىنا كارى شەشەلەر مەن جاۋلىقتارى اعاراڭداپ جاس ايەلدەر جينالاتىن. انەبىر كۇمىس باستاۋ يىناعاشتى قىز-كەلىنشەكتەرگە تولىپ كەتۋشى ەدى-اۋ. تاي-قۇناندارىن جۇگىرتكەن بوزبالا، جىگىت-جەلەڭ الگى كۇمىس باستاۋدىڭ اياعىنان ءشول باسارداي ەنتەلەپ كەپ ىركىلەتىن. سوقاسىن كوتەرىپ، تەمىر تۇياق «تۇلپارلارىن» قاڭتارعان اعالار دا  ءورىس باققان جۇرتتىڭ ورەسىنەن تابىلار ەدى. «سونىڭ ءبارىن قالا جۇتتى، –  دەيدى جاماۋ كۇرسىنىپ، – قالا جۇتتى». ءدوڭ باسىنا دوڭگەلەنە مالداس قۇرعان شالدار جارىسا جەر تومپايتىپ، باقيعا اتتانىسىمەن،  ءبىر توقتىنى قانداپ بىتىرەتىن اعايىن اراسىنداعى كىلت ەتكەن كيكىلجىڭ اتاۋلىنىڭ كىرى قالىڭداپ، اركىم ءوز ۇياتى مەن  نامىسىنىڭ شىلاۋىنا بايلانىپ، قاباعىن تەرىس سالدى. سودان كەيىن-اق:

– سىرتى تۇكتى، ءىشى بوق بىرەر حايۋان ءىز-ءتۇزسسىز جوعالىپ، ءبىر-ەكى ازامات سوتتالىپ كەتتى;

– قازان تەۋىپ قاعىنعان  تەنتەكتەر كوبەيىپ، قاس جارىلىپ، ءتىس سىندى;

– كەلىن-كەپشىكتىڭ سۇيىق ءجۇرىسى ءبىلىنىپ، وڭ بوساعاداعى قىزدىڭ ويپاڭ بەلى شەڭبىرەك اتىپ شاڭىراق استىندا تولدەدى;

– الا ءجىپ كورسە، اسىلىپ ولەتىندەر كوبەيدى;

– ءسوز جارىستىرعاننان ءبوز جارىستىرعان وزىپ، باكەنە بويلى باسەكە كۇشەيدى.

وسىنىڭ ءبارىن جاماۋدىڭ اۋىلى ءوز ىشىندە قوزداتىپ، ءوسىرىپ، ۋشىقتىرىپ، بالالاتىپ الدى دا ارتىنان شوشىعانداي تۇرشىگىپ تۇرا قاشتى. قالاعا. بىرەۋدى بىرەۋ ءبىلىپ بولمايتىن قالاعا. «بۇل اۋىلدىڭ ادامىن عانا ەمەس، ۇياتى مەن نامىسىن دا اۋزىن  ارانداي اشقان قالا قىلعىتا سالدى». جاماۋ تاۋلارعا قارايدى: بوي تالاستىرىپ شالقي كوتەرىلگەن قۇز جارتاستى كوك سەڭگىر تاۋلار اسپانعا بارار جولدىڭ باسپالداقتارى سياقتى – ءبىر-بىرىنە مىنگەسىپ، ۇشتاسىپ الىستان ايبار توگەدى. اياعىنىڭ استىنداعى قارا جولعا تەلمىرەدى: قارا جول داڭعىلعا بىتكەن دانالىقتىڭ تىلىندە سويلەپ كەتەردەي ىم قاعادى. بۇلاققا قۇلاق توسادى: بۇلاقتار بەتىن باسىپ ۇيالا قاشقان بالا بويجەتكەندەي سىلاڭ قاعىپ ءبىر تىنبايدى. «بۇل اۋىلدىڭ ادامدارىنا، – دەيدى سوندا جاماۋ، – مىنا تاۋلاردىڭ تاكاپپار مىنەزى، مىنا جولداردىڭ كونەنى كوگەندەگەن كوپبىلگىشتىگى مەن كونتەرىلى ءتوزىمى، مىنا بۇلاقتىڭ مولدىرلىگى مەن بالاڭدىعى دارىماپتى». «تەگىندە سولاردىڭ قالاعا اۋىپ قارا باتىرعاندارى  دا دۇرىس بولدى، – دەيدى سودان سوڭ، – ءومىر – الىس-جۇلىس باسەكەنىڭ شەگىندە جالىعۋ ءۇشىن بەرىلگەن ۋاقىتتىڭ ولشەمى عوي. مەن بىلمەيتىن قالادا قالاي قىربايلاسسا دا وزدەرى ءبىلسىن».

 جاماۋدى جالعىزدىققا كوندىرگەن ولكە جەر-جاھاننان ءبولىنىپ ۋاقىتتىڭ الدەبىر مەكەنسىز، مەزگىلسىز ۇشپاعىندا قالىپ قويعان سياقتى. تاڭ قالاي اتسا، كەش سولاي باتادى.

جاماۋ جەتىم اۋىلدىڭ سىرتىنداعى بالۋان جوتالى بەلگە كوتەرىلەتىن. سوسىن ابدەن ۇيرەنگەن كوزى تۇنگە ءسىڭىپ كەتكەن تۇلەي ءتۇزدىڭ تۇكپىرىنەن جىپتەي سىزىق تارتىلىپ وتەرىن قاپىسىز اڭعارادى. جىپتەي سىزىق سالدەن كەيىن جۇلدىزداردىڭ ساۋلەسىنە ءىلىنىپ، ماڭداي تۇستا اعاراڭداپ ءجۇرىپ الادى دا، جارتى ەلىگە ءوسىپ بىلەزىكتەنە ءبىتىپ توقتايدى. الگى بىلەزىكتىڭ ۇستىنە تاعى ءبىر اقكۇمىس بىلەزىك  كيىلەدى. اقكۇمىس بىلەزىكتەر قالىڭداپ، بۇكتەۋىن جازعان سايىن بىقىپ جاتىپ العان تۇيمەداق جۇلدىزدار ولەرمەندەنە اسپان توسىنە ورلەپ، بادانا كوزدى باسبارماقتاي جۇلدىزداردىڭ جارىعى جايىلا تۇسەدى. شىعىستان بىلەزىكتەنىپ تاڭ ءبىلىندى، تاڭ اتتى دەگەن وسى.

بوياۋى سولعان بوزامىقتان  جوڭعاردىڭ اپپاق ءجۇزى قىلاڭ بەرەدى، دوڭكيىپ ارشالى تۇرەگەلەدى، ۇيقىشىل سارىتاۋدىڭ شوشاق توبەلەرى قاراۋىتادى.  ەرتە ويانعان جوڭعار ابىز تاۋ، اقساقال تاۋ – ارشالىعا الدىمەن سالەم جاساپ، ارشالى الدى-ارتىنا اباجاداي ءتونىپ وتىرادى دا، اينالاسىنداعى بالا تاۋلاردى اسا تاياعىمەن ءتۇرتىپ وياتا باستايدى.

«تاۋلار ءتارتىپتى، – دەيدى جاماۋ، – تاۋلاردا ءتارتىپ بار».

«تاۋالار ءتارتىپتى، تاۋلاردا ءتارتىپ بار». جاماۋ جالعىز ءوزى ءبىر جىلدى وتكەردى.

«تاۋلار ءتارتىپتى، تاۋلاردا ءتارتىپ بار». جاماۋدىڭ جان بالاسىنا جاق اشپاعانىنا جانە ءبىر جىلدىڭ ءجۇزى اۋدى.

«تاۋلار ءتارتىپتى... ء«يا، تاۋلاردا ءتارتىپ بار» دەپ داۋىستادى بىرەۋ تاپ قاسىنان.قارا كىسى. تاڭ الاگەۋىمىنەن تاڭعاجايىپ ءتۇس اۋلاعانداي اينالاسىنا تامسانا قاراپ تۇردى دا جول باستادى. اۋىلعا. يەن اۋىلدىڭ شەتىنە ەكەۋى ىلىنە بەرگەندە اعاراڭداعان الدەنەلەردى جاماۋدىڭ جانارى ءىلىپ ءتۇستى. ءبىر بىرىنە ءۇنسىز مۇڭ شاققان مۇرجاسىز تامداردىڭ ىرگەسىنەن ءتۇن ءتۇتىلىپ بارادى ەكەن. سول كەزدە انىق بايقادى كەبىندەر كەرۋەنى كەرىمسال لەككە ىلەسىپ قاسىنان سۋىلداپ ءوتىپ جاتتى. اۋىلدان سىڭگەن شيكى توپىراقتىڭ ءيىسى اڭقيدى.

... قارا كىسى جاماۋدىڭ جانىن جايلاپ الدى. ەكەۋى كۇن باتىرىپ، تاڭ اتىرۋعا كەلىسكەندەي كوككە تەلمىرگەن تىلسىم كۇي تاۋىپ ابدەن ءبىتىستى. اينالا توڭىرەك ەلبەك قاعادى. تاۋلار تۋلاپ، توبەلەر شىرق ۇيىرىلەدى. كەيدە ءتىپتى نايزاكوك شىڭدار تىككە اتىلىپ، اۋە قاق جارىلادى دا جۇمساق تىنىس تاپقان اقنۇر دۇنيەدە جاماۋ جالعىز قالادى. مىنە تاعى دا جالعىز قالىپتى. اڭىلجىعان ۇشى-قيىرسىز مەكەندى كەشىپ كەلەدى ەكەن. الدىنان ەسىگى ءتۇرۋلى اق وتاۋ تاپ بولا كەتتى. كىرىپ كەلسە، ءىشى تولعان حور قىزى، جايراڭداي كۇلىپ جاماۋدى تورگە شىعاردى. ءبىرى اقشا ءجۇزىن توسىپ، ءبىرى تىلىنەن بال جۇتقىزدى. كۇلكىسىنەن كۇمىس توگىلىپ تاعى ءبىرى داستارحان جايدى. سوسىن ءبارى جابىلىپ بۇنى شىمىلدىق ىشىنە ەنگىزدى دە باسىنا قۇس جاستىق تاستاعان. ويانسا، ماڭايىندا جان بالاسى جوق جالعىز ءوزى بۇلت جامىلىپ جاپان تۇزدە جاتىر. «وۋۋ، اۋۋ، قايداسىڭدار؟!» الىستان تۇياق ءدۇبىرى ەستىلدى. جەر اپشىسىن قۋىرىپ توپەپ كەلەدى. ماڭدايىندا جالعىز كوزى بار سياقتى. تاپتاپ وتە شىعاتىنعا ۇقسايدى. «ايبوكەەەن! – دەپ ايقايلادى جاماۋ، – ايبوكەن، بۇل سەنبىسىڭ؟!» جاماۋ تاپ سول كەزدە  ءوز ايقايىنىڭ الاپات زور ۇنگە، سامبىرلاعان داۋىسقا ۇلاسقانىن اڭداپ  تاڭدانا قۇلاق توسقان. داۋىس جاماۋدى جاپىراقتاي قالتىراتتى. ويانا كەتسە، تاعى دا ءتۇسى ەكەن. قاسىندا قارا كىسى وتىر. «كورەسىڭ، – دەدى قارا كىسى، – سەن ەندى ولاردى كورەسىڭ». جاماۋ اينالا اسپان تاۋلاردىڭ الىپ كور تۇبىنە شوگىپ، شوكەلەي تۇسكەنىن كوردى. يەن اۋىلدىڭ يەسىز ۇيلەرىمەن بىرگە جاماۋ دا كور قوينىنا جۇتىلعان، كەنەتتەن... كوزى شىراداي اشىلدى. جان قالتاسىنان سۋىرىپ الىپ قاراسا، ساعات ءتىلى تاڭعى التى جارىمدى قايىرىپتى. كۇمىس بىلەزىكتەنگەن كوكجيەككە قادالعان بەتىندە قالعىپ كەتكەنگە ۇقسايدى. بيدايىق باسىن تەربەلتكەن تاڭعى سەرپىندى اۋا جاماۋدىڭ  بويىن سەرگىتىپ، ەتەكتەگى اۋىلعا جەتەلەي جونەلگەن. اۋىلعا تاياعاندا بەلبەۋىنە جۇگەن قىستىرعان بايعازى شالدى كەزدەستىردى. «استاپىراللا، بۇل شال باياعىدا باقيلىق بولماپ پا ەدى؟». جاماۋ بايعازى شالعا قوس قولىن سوزىپ سوندا دا تۇرا ۇمتىلعان. شال، بىراق ءتۇسىن سالقىن ۇستاپ بۇعان بۇرىلىپ تا قارامادى. الابۇرتا ادىمداپ ۇيىنە جەتكەن. توردە مالداس قۇرىپ وتىرعان سولتانباي قارتتى كورىپ سىلەيىپ قالدى. سوسىن ەگىلىپ جىلاپ جىبەردى: سولتەكە-اۋ، مەن سورلادىم عوي. سورلى بولدىم عوي ابدەن. جالعىز ءوزىم جۇرتتان اۋمايمىن دەپ ءجۇرىپ ەس-اقىلىنان ايرىلعان ءبىر بەيشارا بولدىم عوي مەن. بىرەسە شالىقتاپ كوكتە جۇزەمىن، بىرەسە كورگە كىرەمىن. جاڭا عانا بەلبەۋىنە جۇگەن قىستىرعان بايعازى مارقۇممەن  جولىقتىم. مەنى جىن يەكتەپ، سايتان قۋالاماسا، ءولى ارۋاقتى ءتىرى ادام سياقتى كورەمىن بە؟ اتاتاي-اۋ، قۇتقارشى مەنى، ساداعاڭ كەتەيىن بويىما دەم سالىپ، سانامدى ساۋىقتىرا كورشى...

جاماۋ سولىقتاي كەلىپ سولتانبايدىڭ الدىنا جىعىلعان. قارت كۇلىمسىرەدى. قاباعىن جازىپ باۋداي ساقالىن ۋىستاعان كۇيى يەگىن قاقتى. جاماۋ جاس پارلاعان جانارىن سۇرتە الماي جاتىپ بۋالدىرلانعان  قارت بەينەسىنەن قارا كىسىگە ۇقساستىقتى اڭعاردى. قارا كىسىنىڭ... جو-جوق، سولتانبايدىڭ كارى سويداق تىستەرىنە باعىنباي  ەرىنىن جالاپ جىلماڭ قاعاتىن كۇزگى جالبىزدىڭ پىسكەن جاپىراعىنداي قانقىزىل ءتىلى جاماۋعا قايتادان ەس ءبىتىردى. شال ادەتتەگىدەي ەزۋىنە تۇكىرىگىن ءىلىپ، ۇرتىن قومپاڭداتىپ ۇرىپ وتىر. ارەدىك الاقانىن جازىپ الدەنەگە تاڭدانادى، ارەدىك سۇق ساۋساعىمەن كوكتى نۇسقاپ ەكىلەنە سويلەيدى. يىعىن قۋسىرا ءتۇسىپ، بۇكتەلگەن بەلىن بۇگجيگەن كەۋدەسىمەن باسىپ ەڭكەڭدەي ەنتەلەپ الدەنەنى ەجىكتەپ تۇسىندىرەدى. جاماۋ قارتقا ريزا بولدى. «جارىقتىق-اي، اتا مەكەن، بابا قونىسىنا جەتكەن ەكەن-اۋ جەر تۇبىنەن كۇڭىرەنىپ. باسە، اتتى كىسى تاقىمعا سالىپ تارتسا دا جۇلىنبايتىن ءشيدىڭ ساباعىنداي تامىرىن تۋعان جەردەن ءۇزىپ كەتە المايتىن ءبىر پەندە مەنىڭ قاسىمنان تابىلسا كەرەك-ءتى».

اۋىل قالاعا اقتارىلعاندا جاماۋدى تاڭعالدىرعان ءبىر كەرەمەت – كادىمگى شيلەر ەدى. بىردە جاماۋ ەرىگىپ ءجۇرىپ ات ۇستىندە ءشيدىڭ ءبىر ساباعىن تامىرىمەن جۇلىپ الماق بولعان. قوزعالمادى. سودان كەيىن تاقىمىنا باسىپ تارتىپ بايقاعان. مىڭق ەتپەدى. قايتا سابىعىنان سىنىپ جاماۋدىڭ الاقانىن ءتىلىپ-ءتىلىپ تۇسكەن. قىستا قار استىنان قىلتيعان ۇرپەك باسى ۇلپىلدەپ، ايازعا تۇنشىققان ءتۇرى ايانىش شاقىرىپ، كوكتەمدە بالعىن تارتىپ بويلاي وسكەن كوركى دۇنيەگە ءبىر ىستىق ءار بەرەتىن شيلەردىڭ، ءشيلى ولكەنىڭ  وسكىنى جاماۋ ۇزدىگە سوعىپ ۇزىلە بوزداعان ءۋىلدى  قايىرا ەستىدى. «بۇل نە ءۋىل؟ وتى ءسونىپ، وشاعىنىڭ اۋزى تالقاندالعان جەتىم ۇيلەر ىلكىدەگى تىرشىلىكتى جوقتاپ زارلاي ما؟ الدە، ءتۇتىن اڭساعان مۇرجالاردىڭ وزەگىن كەرنەگەن وكسىك پە؟»

– جىلاۋىق جاماۋ.

– مەن بە جىلاعان؟

– ادامنىڭ شىن دوسى – كوز جاسى.

– مەن ونى بىلەمىن. مەن جىلاسام راحاتتانامىن.

– جىلاعان ادامنىڭ جانىن پەرىشتەلەر الديلەيدى.

– سەن كىمسىڭ؟

– تانىمادىڭ با؟ دۇرىستاپ قاراساڭشى.

– ءماۋلىم؟ سەن وسىدان...

– ءيا، مەن وسىدان ون جىل بۇرىن باقيعا اتتانعانمىن. ءتۇن – رۋحتىڭ مەكەنى. ءبىز ءتۇندى كەزەمىز.

– ال ءبىز تۇننەن قورقامىز.

– ۋاقىت تا تۇننەن قورقادى. ءتۇن ماڭگىلىككە جالعاسا بەرسە، ۋاقىت ەسەپتەن قالار ەدى.

– سەندەر ءبىزدى كورىپ تۇراسىڭدار ما؟

– مىنە، سەن دە ءبىزدى كورىپ تۇرسىڭ. مەن وزگەرىپپىن بە؟

– جوق، ءباز-باياعى قالپىڭ. ءتىپتى وڭ جاق كوزىڭنىڭ استىنداعى تىرتىق تا ورنىندا. وسى تىرتىق اشۋشاڭ اكەڭنىڭ قاتتى سەرمەگەن قامشىسىنىڭ ءىزى ەمەس پە ەدى؟ اكەڭە ءالى وكپەلى شىعارسىڭ؟

– مەندە اكە بولعان ەمەس. مەن ول ادامنان بۇرىن تۋعانمىن. ونىڭ مەنى كورگەن بەتتە قالشىلداپ، قۇتىرىپ، ايقايلاپ كەتەتىن سەبەبى سول ەدى.

– سەن سونى ءبىلدىڭ بە؟ بىلسەڭ ايتپادىڭ با؟

– فانيدەن باقيعا باراتىنى ءار پەندەگە اقيقات. باقيدان فانيگە ورالعانىن سەزەتىن جاننىڭ ەكى دۇنيە اراسىنداعى ءحالى وزىنە دە جۇمباق، تۇيسىكتىڭ تۇكپىرىندەگى الەمگە جەتۋ تىرلىكتە نەعايبىل.

– كەشە جالاڭ-اياق، جالاڭ-باس دالادا ۇيىقتاپ قالىپسىڭ، –  دەدى ەرتەڭىندە سولتانباي قارت جاماۋعا قاراپ، – كوتەرىپ اكەلىپ توسەگىڭە جاتقىزدىم.

جاماۋ كەشتىڭ باتۋىن اسىعا كۇتتى. الىستان تالىعىپ جەتكەن ءۋىلدى جەتىم اۋىلدىڭ قورا-قوپسىسىندا جامىراتىپ تاعى دا ءتۇن كەلدى. جاماۋ توسەگىنەن ۇرلانا ۇمتىلىپ سىرتقا اسىققان. توڭىرەك تۇتاسا اعارىپ سۇتتەي جارىق شاشقان  تاڭ ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىن جالعاپ قالىپتى. الباردا ىسقىرىپ اپپاق جىلان تۇر. قوس جەلبەزەگى قاناتتانىپ،  قايقاڭداي جورعالاعان جىلان جاماۋدى جاناپ ءوتىپ زاۋ بيىككە شيراتىلا ءبىر-اق شاپشىدى.

– كوردىڭ بە؟ – دەدى قارا كىسى جاماۋدىڭ قۇلاعىنا سىبىرلاپ، –  سەنى  اۋىلدان ۇزاتپاي ارباپ الىپ قالعان وسى ءابجىلان ەدى.

ەرتەڭىندە سولتانباي قارت جاماۋعا باعزى ءبىر زاماننىڭ حيكاياسىن بايان قىلدى.

– «ەرتەرەكتە بولسا كەرەك، – دەپ باستادى قارت اڭگىمەسىن. – ءبىزدىڭ مىنا ارشالى تاۋىنىڭ تەرەڭ شاتقالدارىن جايلاعان جىلانداردىڭ ورداسىندا ءبىر ادام ءومىر ءسۇرىپتى. الگى ادام تۇندە جىلانعا اينالىپ، كۇندىز كىسى كەيپىنە  ەنەتىن كورىنەدى.

جىلان-ادام ساۋىتىن شەشىپ تاستاپ كەيدە الىس قيىرلارعا ساپار شەگەدى ەكەن. ءسويتىپ ەلدەن ەلدى، جەردەن جەردى ارالاپ كەلە جاتسا، شاقىرايعان كۇننىڭ استىندا ەشكى ساۋىپ وتىرعان ءبىر كەدەيگە ۇشىراسىپتى. وسى كەدەيدى ءبىر سىناپ كورەيىنىشى دەيدى دە جىگىت جىلان كەيپىنە ەنىپ كەدەيدىڭ لاشىعىنا كىرىپ بارسا، بايقۇس كەدەي ورنىنان ۇشىپ تۇرىپ ەرنەۋى مايميعان  قالايى لەگەنگە ساۋعان ءسۇتىنىڭ جارتىسىن قۇيىپ بەرىپتى. جىلان سۇتتەن تويعانىنشا ءىشىپ،  التىن ءدىلدا تاستاپ شىعىپ كەتەدى.

وسىدان كەيىن جىلان كۇندە ءسۇت ىشۋگە كەلىپ تۇرادى، كەدەي سورلى دا كۇنىنە التىن ءدىلدالى بولا تۇسەدى. كۇندەردەن كۇندەر وتەدى. تورتكۇل دۇنيگە اتى كەتكەن ءبىر پاتشا ءتۇس كورەدى. ول ءتۇسىن ەشكىمگە ايتپاي ء«تۇس كوردىم، ءتۇس كوردىم، تۇسىمدە نە كوردىم؟» دەپ ايتا بەرەدى. ۋازىرلەرى، عۇلاما مولدالارى جيىلىپ پاتشانىڭ قانداي ءتۇس كورگەندىگىن تاپپايدى. قاراقۇرىم حالقى جينالىپ كەپ ايتا المايدى. سوندا پاتشا: «مەنىڭ دارەگەيىمە باس ۇرعان پەندە بالاسى قالماسىن. ءبارىڭ جيىلىپ كەلگەندە نە ءتۇس كورگەنىمدى بىلمەسەڭدەر تەگىس  باسىڭدى الامىن»، –  دەيدى. مۇنى ەستىگەن قاراشا حالىقتا ەس قالمايدى. پاتشانىڭ جارلىعىن كەدەي دە ەستيدى. كەدەيگە دە جان ءتاتتى،  قايتەرىن بىلمەي، كىرىپ كەتەرگە قارا جەردىڭ قىرتىسىن تاپپاي وتىرسا، وعان جىلان كەپ ءتىل قاتادى.

– سەن پاتشاڭا بار. پاتشاڭا جولىققانشا مەنىڭ ءسوزىمدى تىسىڭنەن شىعارما. پاتشاڭ تۇسىندە تۇلكى كوردى. وسىنى ايتساڭ پاتشا قۋانىپ ساعان سىي-سىياپات جاسايدى. بىراق سەن پاتشانىڭ بەرگەنىن مەنىمەن بولىسۋگە ءتيىسسىڭ، – دەيدى.

كەدەي قۋانىپ، قۇنجىڭ قاعىپ جۇگىرە جونەلەدى. شاھارعا بارسا، قۇجىناعان حالىق دەيدى. كۇڭىرەنىپ جاتىر ەكەن دەيدى. كەدەي پاتشاعا كىرۋگە مۇرسات سۇرايدى. بەيشارا اجالىنا اسىققان بىرەۋ عوي دەپ، كۇزەتشىلەر ونى پاتشا سارايىنا كىرگىزىپ قويا بەرەدى. كەدەي پاتشانىڭ الدىنا بارا جىعىلىپ:

– تۇسىڭىزدە نە كورگەنىڭىزدى مەن ايتايىن، تاقسىر، – دەيدى.

– ايت! – دەيدى حان اقىرىپ.

– تاقسىر، – دەيدى كوزىن جۇمىپ مۇلگىگەن جارلى، – كورىپكەل-اۋليە پىرلەرىمنىڭ سەزدىرۋىنە قاراعاندا، ءسىز تۇسىڭىزدە تۇلكى كوردىڭىز.

مىنا ءسوزدى ەستىپ پاتشا قۋانىپ:

– مەنىڭ جۇرتىمنىڭ ىشىندە دە اقىلدى، اۋليە ادام بار ەكەن عوي. اۋليەگە كوتەرگەنىنشە التىن ءدىلدا تارتۋ ەتىڭدەر! – دەپ ءامىر ەتەدى. اۋليە ءتۇسىن جورىپ، كوڭىلىن تىنىشتاندىرعان سوڭ پاتشا دا مەيىرلەنىپ حالقىنا حۇرسان جاريالايدى.

اياق استىنان اۋليە اتانعان كەدەي جارتى قاپ التىن ءدىلدانى كوتەرىپ كەلە جاتىپ ء«اي، وسىنى جىلان بىلەدى عوي دەيسىڭ بە؟» دەپ التىن ءدىلدالارىن جارتى جولعا كومىپ، تىعىپ تاستايدى.

ارادا نەشە جىلدار وتەدى. جارلىنىڭ لاشىعىنا كىرىپ جىلان كۇندە ءسۇت ىشەدى، كۇندە ءبىر ءدىلدا قالدىرادى. كەدەي ونى جامباسىنا باسىپ جاتا بەرەدى. پاتشا ءبىر كۇنى باياعىسىنشا ءتۇس كورەدى. ء«تۇس كوردىم، ءتۇس كوردىم، تۇسىمدە نە كوردىم؟» دەپ ايقايلايدى پاتشا. ەل ءىشى تاعى دۇرلىگەدى. ۋازىرلەر كەدەيدى ىزدەيدى. ات شاپتىرىپ كىسى جىبەرسە، كەدەي شالقاسىنان ءتۇسىپ شالجيىپ جاتىر ەكەن. شابارماندار القىنىپ: «اۋليە جارىقتىق، حالقىڭدى قۇتقارا گور، قاتىگەز پاتشامىز ءتۇس كورىپتى. بىزبەن ءجۇر. تۇسىندە كورگەنىن ايتىپ بەر»، – دەيدى. كەدەي: «سەندەر جولدارىڭنان قالماڭدار، مەن سوڭدارىڭنان بارامىن»،  –  دەيدى دە ءوزى ەمپەڭدەپ جىلانعا جەتەدى:

– باسىڭدى كوتەر، مار اتا، پاتشامىز ءتۇس كورىپتى.

– قۋ تۇياق كەدەيىم، كەلدىڭ بە؟ پاتشاڭ تۇسىندە قاسقىر كوردى. بار دا ايت. بىراق ولجانى ءبولىسۋدى ۇمىتپا.

كەدەيدى پاتشا جىلىۇشىراي قارسى الادى. «اۋليەم، ايتا عوي، تۇسىمدە نە كوردىم؟» «تۇسىڭىزدە، –  دەيدى  كەدەي، –  تۇسىڭىزدە تاقسىر حان، قاسقىر كورىپسىز».

– ويبووي! – دەپ شالقيدى پاتشا. – مەنىڭ قاراشى جۇرتىمنىڭ ىشىندە ناعىز اۋليە بار ەكەن عوي. مىناۋ ناعىز اۋليە. اۋليەمە كوتەرگەنىنشە التىن ءدىلدا بەرىڭدەر!

قاپ تولى التىندى ارقالاپ كەلە جاتقان كەدەيدىڭ ىشىنە ارامدىق كىرىپ «وسىنى جىلان بىلەدى عوي دەيسىڭ بە؟» دەپ ادەتتەگىدەي قاپشىعىن جارتى جولعا جاسىرىپ كومەدى دە، جىلاندى تاسپەن ۇرىپ جارادار ەتىپ ماڭىنان قۋىپ جىبەرەدى.

ارادا جىلدار وتەدى. ءتۇس كورگىش پاتشا ەل ءىشىن بۇرىنعىسىنشا ازان-قازان قىلادى. ء«تۇس كوردىم، ءتۇس كوردىم، تۇسىمدە نە كوردىم؟»  ۋازىرلەر كەدەي بايقۇستى ەستەرىنە ءتۇسىرىپ شاپقىلاتىپ شابارمان اتتاندىرادى. شابارماندار بارسا، كەدەي سول باياعى شىر بىتپەگەن قالپى ەشكىسىن ساۋىپ ءىشىپ وتىر ەكەن دەيدى. شابارماندار ات بەلىنەن تۇسپەي ءمان-جايدى بايان ەتەدى. «سەندەر بارا بەرىڭدەر، – دەيدى كەدەي. – مەن دە جەتەمىن». ءسويتىپ ول تارىنىپ جىلاپ، ەندى عازيز جاننان باز كەشكەن شىعارمىن دەپ زارلاي باستاعاندا جىلان قاسىنان تابىلادى.

– ءا، سىعىر كەدەي، سوراڭدى اعىزىپ نەگە زارلاي قالدىڭ؟

– مار اتا، جازدىم-جاڭىلدىم. ءوزىڭ بىردەڭە قىلىپ ەپتەمەسەڭ ولەتىن شىعارمىن. تۇستەن وزگە ءىسى جوق پاتشامىز ۇيىقتاپ جاتىپ تاعى دا يت-قۇسقا جولىقسا كەرەك.

– پاتشاڭ بۇل جولى تۇلكى دە، قاسقىر دا ەمەس، قوي كوردى، – دەيدى جىلان.

پاتشا اۋليەسىن كورگەنىنە قۋانىپ: «وزىڭىزدەن سۇرايتىن سوڭعى ءماۋىتىم بار ەدى»، – دەپ باستاعاندا كەدەي جۇلىپ العانداي «تاقسىر يەم، تۇسىڭىزدە قوي كوردىڭىز عوي» دەيدى بەك سەنىمدى تۇردە.

پاتشا ەسى شىعا قۋانادى. كەدەيدى سىي-سياپاتقا كەنەلتىپ جولعا سالادى. كەدەي جولدا كەلە جاتىپ «وسى باي ادام مەندەي-اق بولار، ەكى قاپ التىن ءدىلدام بار. جىلان دوسىمنان جيعان ءدىلدالارىم ءبىر توبە. ەندى ىنساپ قىلايىن. مىنا  اربا تولى التىندى مار اتاما بەرەيىن» دەپ  قاناعاتقا كەنەلەدى. مۇنى بىلگەن جىلان كەدەيدى جولىنان توسىپ الىپ بىلاي دەيدى:

– ماعان سەنىڭ التىن كومبەڭ كەرەك ەمەس. مەن سەنى سىنعا الىپ ەدىم. اۋەلى پاتشاڭ تۇسىندە تۇلكى كوردى. ويتكەنى حالقى تۇلكى سياقتى ەدى. ءبىرىن-ءبىرى الداپ ءومىر سۇرەتىن. سەن دە تۇلكىلىك جاساپ، جارتى قاپ ءدىلدانى تىعىپ تاستادىڭ. ودان سوڭ پاتشاڭ تۇسىندە قاسقىر كوردى. حالقى دا قاسقىر ەدى ول كەزدە. سەن دە قاسقىرلىق جاساپ، الدىڭدى بولجاعان دوستىعىما  قاستىق قىلدىڭ. ەندى ەل تويىندى. جۋاسىدى. پاتشاڭ دا تۇسىندە قوي كوردى. ونى سەن مەن ارقىلى جورىپ بايان ەتتىڭ. پاتشاڭنىڭ كوڭىلى تىندى. ەندى سەن مەنى تىڭدا. قازىنا-مۇلكىڭ جەتەدى. ۇيلەن. قاتىنىڭ ۇل تۋسا، اتىن ءماۋلىم عوي. ءماۋلىم مەنى ىزدەسىن. مەن – جىلاندار پاتشاسى شاحمارانمىن.

وسىنى ايتادى دا جىلان كوزدەن عايىپ بولادى. كەدەي ۇيلەنەدى. قاتىنى توعىز اي، ون كۇن دەگەندە تولعاتىپ ۇل تۋادى. ۇلدىڭ اتىن ءماۋلىم دەسەدى. ءماۋلىم بالا كەزىنەن ساداق تارتىپ، اڭ اتىپ اكە-شەشەسىن اسىرايدى. ءبىر كۇنى ءماۋلىمنىڭ كوز الدىنان ءبىر ەلىك قاشا جونەلەدى. ءماۋلىم قۋا جونەلەدى. ەلىك قاشا-قاشا ءبىر ۇڭگىرگە كىرىپ كەتەدى. ءماۋلىم دە ۇڭگىردىڭ ىشىنە ەنەدى. ۇڭگىر تاس قاراڭعى ەكەن. اندا-ساندا ەلىكتىڭ كوزى جالت ەتىپ شالىنىپ تەرەڭگە باستاي بەرەدى. ءماۋلىم ەلىكتىڭ سوڭىنان ەرىپ كەلە جاتىپ ۇڭگىردىڭ ىشىندەگى ءبىر ءتۇپسىز شىڭىراۋعا ءتۇسىپ كەتەدى. شىڭىراۋدىڭ ىشىندە جاتىپ ءماۋلىم جان-جاعىن جەبەسىنىڭ ۇشىمەن قازسا، جىلت ەتكەن جارىق كورىنەدى. نە بولعاندا دا وسى شىڭىراۋدىڭ تۇبىندە قالدىم عوي، وداندا قازا بەرەيىن دەپ قازا بەرسە، ار جاعىنان ىسىلداپ ءۇيىرلى جىلان شىعا كەلەدى. «سەنى ءبىزدىڭ پاتشامىز شاحماراننىڭ كۇتكەنىنە كوپ بولدى» دەيدى جىلاندار. ءماۋلىم جىلانداردىڭ ورداسىنا كەلسە، شاحماران التىن تاباقتىڭ ۇستىندە جاتىر ەكەن. «قورىقپا مەن دە جارتىلاي اداممىن. جەر بەتىنە شىقسام كىسى كەيپىنە ەنەمىن. جەر استىندا جىلانمىن. جىلاندار پاتشاسىمىن. مەن ساعان ءبىر قۇپيامدى اشامىن، ءماۋلىم بالام. سەن ول ءۇشىن مەنىڭ قاسىمدا ۇزاق تۇرۋعا ءتيىسسىڭ»، – دەيدى. ءماۋلىم شاحماراننىڭ الەمىندە اي ءومىر سۇرەدى، جىل ءومىر سۇرەدى. ءتىپتى كوپ جىلدار وتەدى. ءبىر كۇنى ءماۋلىم كارى اتا-اناسىن ەسىنە الىپ جىلايدى. شاحماراننان جەر بەتىنە شىعۋعا رۇحسات سۇرايدى. شاحماران كەلىسەدى. ءماۋلىمدى جەر بەتىنە شىعاتىن جولعا سالىپ تۇرىپ جىلاندار پاتشاسى ۇرتىنا جاسىرعان گاۋحار تاستى بايقاتپاي ۇستاتا قويادى دا:

– مىنا گاۋحار تاس جەر بەتىنە شىققان كەزىڭدە كىتاپقا اينالار. مۇندا نەشە ىقىلىم زاماننىڭ سىرى بار. بۇل كىتاپتىڭ سەندە كەتكەنىن بىلسە، جىلاندار مەنى ولتىرەدى. مەنى كورگەنىڭدى پەندە بالاسىنا سەن دە سەزدىرمە. ولار بىلسە ساعان دا، ماعان دا قاستىق قىلادى، – دەپ قوشتاسىپ قالا بەرەدى.

ءماۋلىم شىڭىراۋدان كوزدى اشىپ-جۇمعانشا كوتەرىلىپ، جارىق دۇنيەگە ورالادى. ارىپ-اشىپ ءجۇرىپ اۋىلىن تابادى. بارسا، اكەسى باقيعا اتتانىپتى. اناسى جالعىزىن جوقتاي-جوقتاي باسىر بولىپ قالىپتى. ءماۋلىم سوندا شاحماراننىڭ كىتابىن ەسىنە الىپ، بىرەر بەتىن اشىپ وقىپ، اناسىنىڭ كوزىنە دەم سالسا، كەيۋانانىڭ شىراعى قايتادان جانىپ شىعا كەلىپتى.

القيسسا. ءماۋلىم كىتابىن وقي بەرسىن. ءبىز ەندى جازىلماس دەرتكە شالدىعىپ، عالامنىڭ وقىمىستى مولدالارى مەن ءدارۋىش-قۇشىناشتارىن جيىپ العان پاتشاعا كەلەيىك. پاتشا جان ادام بىلمەيتىن ناۋقاسقا ۇرىنىپ جاراتقاننان جانىنا ساۋعا سۇراپ جاتىر ەكەن. سول كەزدە جىن-پەرىنىڭ تىلىنە جەتىك ءبىر مولدا  ءنىل دارياسىن كەشىپ، مىسىردى باسىپ، شام شاحارىنان جەتىپتى دەيدى. كەلە پاتشانىڭ تامىرىن ۇستاپ كورگەن سۇڭعىلا: «تاقسىر، ءسىزدىڭ ەمىڭىز – جىلاندار پاتشالىعىنىڭ پاتشاسى شاحماراننىڭ ەتى. شاحماراننىڭ باسىن الىپ ميىن قايناتىپ ءىشىڭىز، جون تەرىسىن سىپىرىپ جامىلىپ جاتىڭىز، سوندا بار دەرتىڭىزدەن قۇلان تازا ايىعارسىز»، – دەيدى. سوندا پاتشا ۋازىرلەرىنە بۇيرىپ: «قايتسەڭدەر دە شاحماراندى تابىڭدار»، – دەيدى. مولدا ايتادى: «تاقسىر، ۋازىرلەردى بەكەرگە اۋرە ەتەسىز. مەن ءسىزدىڭ شاحارىڭىزعا كىرگەن بويدا بايقادىم، ءبىر قاراشا ءۇيدىڭ تۇندىگىنەن التىن بۋ شىعىپ تۇردى. سول ۇيدە شاحماراندى كورگەن بالا بار. ماعان نانباساڭىز بالانى شەشىندىرىپ قاراڭىز. بالانىڭ دەنەسى كەۋدەسىنەن تومەن قاراي كوكالا. شاحماراندى كورگەن جاننىڭ تانىندە سونداي بەلگى بولادى»، – دەيدى. دەگەنشە، ۋازىرلەر ءماۋلىمدى بايلاپ-ماتاپ الىپ كەلەدى. شەشىندىرىپ جىبەرىپ قاراسا، راسىندا دەنەسى كوكالا ەكەن. پاتشا كوزى جايناپ شاحماراندى سۇرايدى. بالا ايتپايدى. پاتشا قاھارىنا ءمىنىپ، ىزبارلانا سۇرايدى. بالا ءتىل قاتپايدى. «مىنانى اپارىپ زىندانعا سالىڭدار»، – دەيدى. پاتشانىڭ جانالعىشتارى بالانى ۇرىپ-سوعىپ كۇندە سۇرايدى. ماۋلىمنەن دىبىس شىقپايدى. امالى قۇرىعان پاتشا بالانى دارعا اسۋعا بۇيىرادى. بۇل كەزدە شاحارعا قاۋەسەت تاراپ، پارمەنى زور پاتشامىز بالا كەيپىندەگى ايداھاردى ولتىرەدى ەكەن دەسەدى. پاتشا جارلىعى جاريا ەتىلگەن كۇنى جۇرت دار اعاشى تۇرعان الاڭعا اعىلادى. قاراسا، كوركىنە كوز توياتىنداي ءتۇبىت مۇرت بوزبالا ەكەن. اپىر-اي، مىناۋ ءبىر بەيكۇنا بالا عوي دەپ جۇرت گۋلەي باستايدى. قالا جۇرتىنىڭ وسىلاي قاۋىرت جينالعانىن كۇتكەن ءماۋلىم جەندەتتەردىڭ جەتەگىندە كەلە جاتىپ پىرر ەتىپ تورعايعا اينالىپ زاۋ بيىككە كوتەرىلەدى دە: «قاپ-قاپ، شاحماراننىڭ كىتابىن تاۋىسىپ وقي المادىم» دەپ، بۇلدىراپ كەتە بارادى. تورعايدى كەنەت قىرعي بولا قويعان مولدا قۋا جونەلەدى. سول كەتكەننەن ءماۋلىم دە، مولدا دا ورالماپتى. اۋرۋ پاتشا دۇنيە سالىپتى. ال، شاحماراننىڭ كىتابىن كورگەن جان بۇ دۇنيەدە جوق ەكەن».

سولتانباي قارت جاماۋدى تاڭ-تاماشا ەتكەن اڭگىمەسىن تياناقتاي بەرە ءسوزىن بىلاي دەپ قورىتتى:

– سو زاماننىڭ كۋاگەرلەرىنەن قالعان ءسوز ەكەن، بالام. كىتاپتى شاحماران  ءماۋلىم ارقىلى  جەر بەتىنە شىعارىپ، ادامزات بالاسىنا تارتۋ ەتپەك بولعان. ول كىتاپتى جانى ىزگى، جامانشىلىق ويلامايتىن بەكزات كىسى ۇستاسا دەپ ارمانداپتى. كەيىن ادامداردىڭ اراسىنا وقىمىستى-عۇلامالاردىڭ كەيپىنە ەنىپ كىرىپ كەتكەن ىبىلىستەردى سەزىپ، كىتاپتى  ارشالى تاۋىنىڭ ءبىر شىڭىراۋ قۇز-جارتاسىنا تىعىپ تاستاپتى. وسىلايشا شاحماران كۇندىز كىسى، تۇندە جىلان بولىپ الگى كىتاپتى ءالى كۇنگە دەيىن باعىپ ءجۇر ەكەن.

ەرتەڭىندە جاماۋ ارشالىعا اپارار بۇرالاڭ سوقپاققا ءتۇستى. تاۋ ەتەگى قويانجوندانىپ بەل-بەلەسكە ۇلاسقان سايىن باياعى ءۋىلدىڭ سارىنى توڭىرەكتى ساپىرا كوشىرىپ جاماۋدىڭ ەكى اياعىن جەرگە تيگىزبەدى. تومەندە يەن اۋىل قوي تاستارداي ءۇيىلىپ قوراش كورىنەدى. سارىتاۋ تابان استىندا تاپتالىپ، باسىندا الاباس اتان بۇلتتار اۋناعان بايانجۇرەك بەلدەن تومەن قالدى. جاماۋ دەمىن باسىپ، جان شاقىرىپ قاراسا، اسپاندى القىمداعان الىپ ءبىر قۇزار شىڭىنىڭ شىڭىراۋ بيىگىندە دامىلداپتى. دارمەنى تاۋسىلا، بۋىندارى قۇرساۋلانىپ بۇكتەلە قۇلاعان. كەنەت بويىن جازدى دا سوزىلىپ سالا بەردى. ءسويتتى دە جاقپار تاستان جەلبەزەگىن شىعارىپ، ىسقىرا ارباپ تۇرعان ابجىلانعا قاراي باسىن وقتاي شانشىپ يرەلەڭدەي جونەلدى.

"جۇلدىز" جۋرنالى