ساعىمباي بوتپايۇلى. «تاكاپپار ۇلى دۇنيە! قازاق دەگەن – مەن دەيمىن»
قاسىم امانجولوۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل!
كوركەمدىك داستۇردەگى تاريحي ساباقتاستىق كۇرەتامىرىنا ۇلتتىق رۋحتىڭ قانى مەن جانىن دارىتقان قاسىم اقىن قازاق ءسوز ونەرىندەگى وزگەشە بىتىمدەگى بىرەگەي تۇلعا. ستاليندىك ساياسي زوبالاڭداردان پوەتيكالىق قۋاتىنىڭ الەۋەتى ويسىراعان قازاق پوەزياسىن اباي، ماعجان، ءىلياس شىعارماشىلىعىنىڭ كلاسسيكالىق ستيلىندە جاڭعىرتقان قاسىم ىلكى ءداستۇردىڭ قۋاتتى ۇيلەسىمدە ىلگەرلەۋىنە قاجەتتى ەستەتيكالىق مۇرات پەن ەتيكالىق ماقساتىن
«كوڭىلدىڭ كۇيىن توگەيىك،
ارماندا كەتتى دەمەيىك،
بارىندە بەرىپ ەل-جۇرتقا،
قارىزدار بولماي ولەيىك»، - دەگەن جان تولقىتار سىرىمەن تەرەڭنەن ۇعىنعان جان. «ابايعا ايتارىم» ولەڭىندە:
«جاتىر كوپ جىر جىرلانباي،
شىرقار كىم بار شىندىقتى؟!
كەرەك بوپ تۇر، شىركىن-اي،
وزىڭىزدەي ءبىر مىقتى»، - دەپ تولعاعان اقىننىڭ:
«كورسەتۋگە ۇيالسىن،
كەيبىر كەسىر كەراۋىز;
باعالانسىن، سىي السىن
ويلى، كۇيلى جىر ناعىز.
«زامانىنا اقىن ساي بولسا...» دەرسىز،
بىلەمىن;
بولماي جاتىر، ياپىرماي،
بولسىن! - مەنىڭ تىلەگىم»، - سىندى كوكىرەگىن كەرنەگەن كوڭىل تولقىنىندا ادەبيەت مۇددەسىنە دەگەن ادالدىعى جاتىر.
حاس تالانتتار ادەبي مەكتەبى تاعىلىمىنان كوكىرەككە جاسىنداي نۇر قۇيىلۋىن دىتتەگەن ءور قاسىم:
«ولەڭ كەرەك ومىرگە،
ولەڭسىز كۇن كوڭىلسىز،
كۇي بىتپەي مە تەمىرگە
قاسىم امانجولوۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل!
كوركەمدىك داستۇردەگى تاريحي ساباقتاستىق كۇرەتامىرىنا ۇلتتىق رۋحتىڭ قانى مەن جانىن دارىتقان قاسىم اقىن قازاق ءسوز ونەرىندەگى وزگەشە بىتىمدەگى بىرەگەي تۇلعا. ستاليندىك ساياسي زوبالاڭداردان پوەتيكالىق قۋاتىنىڭ الەۋەتى ويسىراعان قازاق پوەزياسىن اباي، ماعجان، ءىلياس شىعارماشىلىعىنىڭ كلاسسيكالىق ستيلىندە جاڭعىرتقان قاسىم ىلكى ءداستۇردىڭ قۋاتتى ۇيلەسىمدە ىلگەرلەۋىنە قاجەتتى ەستەتيكالىق مۇرات پەن ەتيكالىق ماقساتىن
«كوڭىلدىڭ كۇيىن توگەيىك،
ارماندا كەتتى دەمەيىك،
بارىندە بەرىپ ەل-جۇرتقا،
قارىزدار بولماي ولەيىك»، - دەگەن جان تولقىتار سىرىمەن تەرەڭنەن ۇعىنعان جان. «ابايعا ايتارىم» ولەڭىندە:
«جاتىر كوپ جىر جىرلانباي،
شىرقار كىم بار شىندىقتى؟!
كەرەك بوپ تۇر، شىركىن-اي،
وزىڭىزدەي ءبىر مىقتى»، - دەپ تولعاعان اقىننىڭ:
«كورسەتۋگە ۇيالسىن،
كەيبىر كەسىر كەراۋىز;
باعالانسىن، سىي السىن
ويلى، كۇيلى جىر ناعىز.
«زامانىنا اقىن ساي بولسا...» دەرسىز،
بىلەمىن;
بولماي جاتىر، ياپىرماي،
بولسىن! - مەنىڭ تىلەگىم»، - سىندى كوكىرەگىن كەرنەگەن كوڭىل تولقىنىندا ادەبيەت مۇددەسىنە دەگەن ادالدىعى جاتىر.
حاس تالانتتار ادەبي مەكتەبى تاعىلىمىنان كوكىرەككە جاسىنداي نۇر قۇيىلۋىن دىتتەگەن ءور قاسىم:
«ولەڭ كەرەك ومىرگە،
ولەڭسىز كۇن كوڭىلسىز،
كۇي بىتپەي مە تەمىرگە
تابا الساڭىز ەبىن ءسىز»، - دەپ ءسوز ساراسىن قيىننان قيىستىرار ەر داناسىنىڭ دارالىق اقىندىق قاسيەتىنىڭ پاراسات بيىگىن دىتتەدى. «ادەبيەت ەلدىڭ جانىندا جۇرە باستاعان تولقىنداردىڭ جارىققا شىققان جاڭعىرىعى» دەگەن ماعجان رۋحىندا قاسىم امانجولوۆ «اقىن ۇلان ارىستانداي ايباتپەن ار، نامىستىڭ مايدانىنا ەنەدى...بۇل مايداندا البىرت اقىن، جاس ۇلان ءتۇن قىسىمىن كوپ كورىپ، زار شەگەدى...امال قانشا! جالماۋىزدار جەلىكتى، اياماپتى، اقىن قانىن توگىپتى...» دەپ اسىل ءسوز الەمىنىڭ مايدانىندا اقيقات جۇگىن ارقالار ارلى اقىن بولۋدى ءاۋ باستا ايقىنداپ الا ءبىلدى. سوندىقتان ونەر ورىندەگى شىعارماشىلىق ەركىندىك اڭسارىن:
«مەن تابيعات بوبەگى
ەركىن جانمىن ەركەمىن...
تاكاپپارلىق، ەرلىكتى
اسقار تاۋدان ۇيرەنگەم;
مەن ءبىر جانمىن ەرىكتى،
جارىسىپ جەلمەن جۇگىرگەن»، - دەپ ادىپتەگەن قاسىم وي ەركىندىگىن، تۇلعا بوستاندىعىن اياۋسىز جانشىعان كەڭەستىك ساياسي قىسىمنىڭ بالاعات زامانىندا رۋح اسقاقتىعىنىڭ عالامات ۇلگىسىن تانىتتى.
«مەن ەدىم وت جۇرەكتى قاسىم اعاڭ،
دۇنيە قاسىرەتىنە جاسىماعان.
داۋىل عوي، داۋىلداپ ءبىر تۇرعان بويىم،
مەن قايتىپ ىشتەگى ءورتتى جاسىرا الام».
بۇل قۇدىرەتتى ءسوز ونەرىنىڭ شىن مانىندەگى ەستەتيكالىق مۇراتىنا دەگەن اقىن جانىنىڭ كىرشىكسىز ادالدىعىن تانىتادى. دەمەك،
«ءومىر تەڭىز تولقىنى تەۋىپ سىرتقا،
شىعارىپ تا تاستاپ ءجۇر كەي ۋاقىتتا.
تەرەڭىنە قايتادان ۇمتىلامىن،
تولقىنىمەن وينايمىن، اقپاي ىققا.
جامان-جاقسى بولسام دا ەل ۇلىمىن،
ەلىم دەگەن ەر بولسا - سەرىگىمىن.
تۋعان ەلدىڭ نامىسىن، ابىرويىن،
ورگە تارتار ءبىر جۇردەك كولىگىمىن».
«وكىنبەيمىن ومىرگە بوسقا كەلگەن ەكەم دەپ،
وكىنەمىن، ءبىر كۇندە تۇك بىتىرمەي كەتەم دەپ» - بىلگەن قاسىم قاراعايعا قارسى بىتكەن بۇتاقتاي:
«ءوزىم بولىپ ايتارمىن ءوز ءسوزىمدى،
جاماۋ-جاسقاۋ جاساپ مەن قۇراماسپىن.
جۇرتتىڭ سۇرلەۋ جولىمەن جۇرگەنىم جوق،
نار تاۋەكەل، ومبىلاپ، تۋرا باستىم»، - دەپ پوەزياعا ونەر ورىندەگى قايتپاس قايسار مىنەزىن دارىتتى.
ولەڭ جولدارىنان تۇساۋلى وي تولقىنىنىڭ قالىپتى دا تاپتاۋرىن سۇرلەۋىمەن ەمەس، ارلى دا سىرلى ادەبيەتتىڭ تابيعاتىمەن جان الەمى بىتە قايناسقان قاسىم ستيحياسىن اڭعارامىز. سونداقتان دا شىنجىرعا بايلانعان ارىستانداي ايبىندى اقىن حاس تۇلعانىڭ شىعارماشىلىق ەركىندىگىن شىدەرلەگەن ستالينيزم قاسىرەتىنە نارازىلىعىن ايقىندايتىن ەستەتيكالىق جان الەمىنىڭ بۇلقىنىسىن پوەزياسىنا ارقاۋ ەتتى. كەڭەستىك يدولوگيانىڭ سوتسياليستىك رەاليزم سيپاتىنداعى قالىپتى دا قاساڭ كانوندارىنا دەگەن ىشكى قارسىلىق «ءىشىم پىستى. جالىقتىم»، «كۇلەمىن دە جىلايمىن»، «سۇلتانماحمۇت تۋرالى باللادا»، «اقىننىڭ مىنەزى»، «بەز!!!»، «ويپىرماي! باتىل ءسوزدى كوپ ايتامىن»، «وڭاشا وي»، «نار تاۋەكەل» ت.ب. ولەڭدەرىنىڭ شابىت شالقارىنداعى قۋاتتى بولمىسىن دارالايدى.
«وتكەن كۇننەن بەلگىم از،
بەتتەگى ءاجىم بولماسا،
شيمايلاپپىن كوپ قاعاز، -
و-داعى ءبىر دالباسا». («ءىشىم پىستى. جالىقتىم»)
«نار تاۋەكەل! قۇلاش ۇردىم قيىنعا،
قايرات شىركىن الىپ شىقسا قيىن با!
بۇل ساپاردا ءسۇرىنىپ تە قالارمىن
سوندا، دوسىم، مەنى ايىپقا بۇيىرما!». («نار تاۋەكەل»)
«مەن نە جازدىم، شىعارماستاي ءۇنىمدى،
الدە ماعان قىرىق دەي مە ەكەن ءتىلىمدى،
الدە مەنىڭ جۇرەگىمە سۋ قۇيىپ -
وشىرمەك پە وتتان جانعان كوڭىلىمدى». («مەن نە جازدىم، سونشا سوڭعا تۇسكەندەي»)
«جىلاما سەن، كۇل ، - دەيدى.
كۇلسەم جانە سەنبەيدى.
قارا تەر بوپ تەرگەيدى،
نەگە كۇلدىڭ سەن؟ - دەيدى». («كۇلەمىن دە جىلايمىن»)
«قۇلدىقتىڭ قۇرساۋى ەمەس - باستا بوركىم،
تابيعات بوبەگىمىن وسكەن ەركىن.
جۇرەگى توردا وتىرعان ەمەس توتى،
كۇلەم بە، جىلايمىن با، تەك ءوز ەركىم». («عاليعا جاۋاپ»)
«...ارۋاقتاي مولا كەزگەن سۇپ-ءسۇر ءتۇسى،
بولعانمەن سىرتى كۇمبەز، قۋىس ءىشى.
جامانداپ ولگەن جاندى كاسىپ ەتكەن،
ولگەننىڭ سىباعاسىن ءناسىپ ەتكەن». («سۇلتانماحمۇت تۋرالى باللادا») وسى سيپاتتاعى ءورشىل ولەڭ ءورىمى رۋحاني ءومىردىڭ اعىمىندا ورىن العان ساياسي قىسىم اعىسىنىڭ پسيحولوگيالىق بەينەسىن الەۋمەتكە تايسالماي جەتكىزۋدەگى قاسىمنىڭ ازاماتتىق ەرلىگى، اقىندىق شەبەرلىگىنىڭ تەرەڭ يىرىمىنە جەتەلەيدى. دەمەك:
«جاقسىلىق پەن جاماندىق شەكارالاس،
ويسىز پەندە ەكەۋىن ايىرا الماس.
جازدىم مۇنى جانىمەن تۇسىنەر دەپ،
جەرى جەرلەس، باۋىرىم قانى قانداس». - دەگەن اقىن توبىرلىق سانادان ادا ارلى ۇرپاقتىڭ تاياز بەن تەرەڭدى، انىق پەن تانىقتى، ەر مەن ەزدى ايىرىپ الارىنا نىق سەنىممەن قارايدى.
حاكىم اباي، شاكارىم ۇلگىسىنە ءتان كوركەمدىك ويلاۋ جۇيەسىن، ولەڭ ءورىمىن شىعارماشىلىعىنا سىڭىرگەن قاسىم ادامزاتتىق گۋمانيزمدى، ەركىندىك پەن ازاتتىق كيەسىندەگى ماڭگىلىك قۇندىلىقتاردى ۇلت اقىنى بيىگىندە جىرلادى. اقپان، قازان توڭكەرىستەرىنەن كەيىنگى الاساپىران كەزەڭ شىندىعى، ءومىر اعىسىنىڭ اساۋ تولقىنىندا اداسقاندار تاعدىر-تالايى، قوعامدىق جۇيەدە بەلەڭ الا باستاعان ءامىرشىل-اكىمشىلدىك كەسىر-كەساپات، اتا قونىستان ايرىلىپ، جات جەرگە شۇبىرعان ەل دۇربەلەڭى «دۇنيە - دۇنيە بوپ جارالعالى»، «باي يلەپ، پاتشا بيلەپ وزدى ءومىر»، «بىرەۋلەر باتىرسىنىپ بارقىرادى» ت.ب. ولەڭدەرىندە رەاليستىك ايشىقتا كورىنىس تاپتى.
«قۇيىنى قيلى زامان سوققان كەزدە،
كىم جىلاپ، كىم اداسىپ شۇبىرمادى.
ادازمات ءبىرىن-ءبىرى ءجۇردى تالاپ،
تالاي جان قان اعىزىپ، شىرىلدادى.
ادامنىڭ - ادام سورىپ قانىن، ءسولىن،
جىلانداي جيىرىلدى، ىزىلدادى.
تويمادى قانشا ىشسە دە قىزىل قاندى.
داريعا، نە بولمادى، نە بولمادى؟
تەك قانا دۇنيە قۇرىپ سۋالمادى». («دۇنيە - دۇنيە بوپ جارالعالى»)
«باي يلەپ، پاتشا بيلەپ وزدى ءومىر،
ايۋاندىق دۇنيەدە قوزدى ءومىر.
ازشىلىق كوپشىلىكتى بايلاپ، ماتاپ،
بىلىعىپ، بۋلىعۋمەن توزدى ءومىر...
بۇلىك كىرىپ حالىقتىڭ اراسىنا،
جارماستى ءبىر-ءبىرىنىڭ جاعاسىنا،
ۇلت پەن ۇلت، ەل مەن ەل قىرىلىستى،
جۇلىستى ءبىر اتانىڭ بالاسى دا». («باي يلەپ، پاتشا بيلەپ وزدى ءومىر»)
«بىرەۋلەر باتىرسىنىپ بارقىرادى،
اتتان ساپ، ايدالادا اقىرادى.
سارتىلداپ سارى ساداق، سارى سويىل،
قىزىل قان ويدا، قىردا سارقىرادى.
ەلىرگەن ەل ىشىندە ەسەرسوقتار،
ەرسىنىپ، سوعان-داعى قارقىلدادى.
ارام كۇش، الاڭعاسار، اقىماقتار،
مومىندى مۇقاتۋدان تارتىنبادى». («بىرەۋلەر باتىرسىنىپ بارقىرادى»)
جۇرەگى ىزگىلىك پەن ادامگەرشىلىككە، قايىرىمدىلىق پەن مەيىرىمگە تولى اقىن:
«ارپالىس الا-قۇيىن زامانالار،
ارباسىپ تۇرىپ الدى، مەن نە ەتەمىن»، - دەپ قان قاساپ زامان اعىسىنا كوڭىل نالاسىن بىلدىرەدى. تۋعان حالقى قىناداي قىرىلعان زۇلمات جىلدار قاسىم ساناسىندا وشپەس تابىن قالدىردى. «...جازى-قىسى ۇيدە تۇرماي، قىردان جەم ىزدەگەن كۇيكەنتايداي كۇيكى تۇرمىستىڭ قارماعىنا ىلىنگەن قايىرشى اعا، اشتان ولگەن قارىنداس قالدى كوڭىلدە»، - دەگەن تولعانىسىمەن كوكىرەكتى كەرنەگەن شەمەن شەردى تارقاتقان-دى.
قوعامدىق ءومىردىڭ ساياسي-الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىنە ۇلتتىق مۇددە ۇستانىمىنداعى ازاماتتىق ار-وجدانمەن قاراپ:
«ەي، تاكاپپار دۇنيە!
ماعان دا ءبىر قاراشى،
تانيسىڭ با سەن مەنى؟
مەن قازاقتىڭ بالاسى!»، - دەپ دۇنيەگە جار سالعان اقىن كەشەگى ءومىر قايشىلىقتارىنا جاڭا عاسىر بيىگىنەن زەر سالادى. «تاكاپپارسىڭ دۇنيە كوپ قورلادىڭ از ۇلتتى» دەگەن تولعانىسىمەن وقىرماندى تاريح اقيقاتىنا جەتەلەيدى. «تاكاپپار ۇلى دۇنيە! قازاق دەگەن - مەن دەيمىن» دەپ تارلان تاريحتىڭ شەكسىز ۋاقىت پەن كەڭىستىك توعىسىندا شەر تارقاتقان قاسىم:
«قۇراۋلاپ جىلقى شاقىرعان،
قوڭىراۋ ءۇندى كەلىنشەك.
قۋالاپ قۇلىن قايىرعان
قايدا ءجۇرسىڭ، جەتكىنشەك؟»، - دەپ كەشەگى كوشەلى ەلدىڭ ەرلىككە تولى كوشپەلى ءداۋىرىن الاش اڭسارىنداعى ساعىنىشپەن سانادا جاڭعىرتادى. ول باستاپقى وتارلاۋ، كەيىنگى كەڭەستىك ۇلتسىزداندىرۋ ساياساتى اسقاق تۇعىرىنان ەش تومەندەتە الماعان ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ تەكتىلىك تىنىندەگى ۇزىلمەگەن ەلدىك جەلىنى تانىتادى.
«قازاق دەگەن اتىمدى،
وشىرە الماس ەش ءبىر جاۋ!
توبەسىنەن تيىسسە، توڭكەرىلەر الاتاۋ»، - دەپ اتا-بابا ەرلىگىن، ورلىگىن تۋعان جەر سۇلۋلىعىمەن اسەم ۇيلەسىمدە جىرلاعان قاسىم پوەزياداعى ماڭگىلىك مۋزا قۇدىرەتىنىڭ ءمولدىر تۇنىق تىلسىم تۇماسى تابيعات ليريكاسىندا وشپەس اقىندىق شەبەرلىك زاڭعارىنداعى قولتاڭباسىن قالدىردى، جاڭا باعىت اشتى. اقىننىڭ تۋعان ەلىنە، حالقىنا دەگەن شەكسىز ماحابات سۇيىسپەنشىلىگىندەگى ەلدىك مۇرات، ونىڭ ەرتەڭگى كۇن ءتۇپتىڭ ءتۇبى قول جەتكىزەر ەركىندىگىنە سەنىمى جۇرەك تەرەڭىندەگى يماني شىندىق ءسوز دەستەسى، وي كەستەسىنىڭ اساۋ قاندى تولقىنى بولىپ الاسۇرادى. قانداستارىنىڭ تاريحي ساناسىنا، كوركەمدىك ويلاۋ جۇيەسىنە ەلدىك رۋحىن دارىتقان كلاسسيكالىق پوەزيا ۇلت ادەبيەتىندە، قاسىمدى دا اسىل ءسوز مادەنيەتىنىڭ قۇزار شىڭىنا شىعاردى.
«تۋعان ەل، بۇل دۇنيەدە سەن بولماساڭ،
ءوزىمدى وتقا اتار ەم الدەقاشان.
سەن دەگەن قاسيەتتى ءبىر ماحاببات
ءجۇر ساقتاپ، كوكىرەگىمە جۋىتپاي شاڭ».
«جانىمدى كۇيدىرسەم دە جالىنعا ساپ،
قاسقىر بوپ تالاسا دا مەنى ازاپ،
تۋعان جەر توپىراعىندا ءتىپ-تىك وسكەن،
قارا ەمەن قاسارىسقان مەن ءبىر قازاق»، - دەگەن قاسىمنىڭ وتانشىلدىق رۋحتاعى ولەڭدەرىنە «ۇلتشىلدىق» ايىپ تاعىلىپ، سىن ىزعارىنا ۇشىراعانىمەن، جويقىن پەيزاجدىق ليريكا پوەزيا جانرىنا عاجايىپ كوركەمدىك ءنار، سونى ۇلتتىق بولمىس ءسىڭىردى. بۇل رەتتە «كوكشەتاۋ»، «اتامەكەن»، «تالعار»، «ەرتىس»، «سارىارقا»، «ورال»، «ءسىبىر»، «جايىق»، «الماتى»، «قازاقستان»، «تۋعان جەر» ت.ب. ليريكاسىنىڭ تاريحي-ەستەتيكالىق كونتسەپتسياسى، يدەيالىق-فيلوسوفيالىق جۇيەسى كەيىنگى كوركەمدىك دامۋدىڭ باعىتىن ايقىنداپ بەردى.
«تۋعان ەل، سەن دەگەندە جانىم جايلاۋ،
ورناشى زەردەمە كەپ، ۇلى الاتاۋ،
قۇيىلشى جۇرەگىمە، ەسىل مەن سىر،
وتەيىن قاپتاتىپ سەل، قيراتىپ جاۋ». («كوكشەتاۋ»)
«سۇيەم سەنى تۋعان ەل - اتامەكەن،
ابزال انام سەنسىڭ عوي قۇشاعىڭ كەڭ.
جەر مەن كوكتىڭ جانناتى ءبىر ءوزىڭسىڭ،
سەنەن ارتىق نە تابام، قايدا كەتەم». («اتامەكەن»)
«ەرتىسىم - ەركىندىكتىڭ بەسىگى بۇل...
جەرىمنىڭ جاتقان بۇل ءبىر كوك جويقىنى،
ۇستىندە ويناقتاعان ءور تولقىنى،
بولاتتاي سۋارىلعان سول ەرتىستە
قايتىپ تا ەر بولماسىن قازاق ۇلى!». («ەرتىس»)
«سارىارقا ساپ-سارى التىن جۇزگەن نۇرعا،
قونالقى مەكەن بولعان سان عاسىرعا.
سايران تاۋ، سامال جايلاۋ، سىرنايلى وزەن
لەبىمەن الار تارتىپ، شىقساڭ قىرعا» («سارىارقا»)
«شاعاننىڭ بويى كوك شالعىن،
شالقامنان جاتقام شاڭقاي ءتۇس.
گۇل بولىپ مەنىڭ قۇشاعىم،
كەۋدەمە قونعان بۇلبۇل قۇس» («ورال»)
«جەرىمىز بار قاسيەتتى كيەلى،
سەن باقىتتى، اتام قازاق بالاسى!
كەڭ دالالى، كەڭ پەيىلدى قازاقپىز،
قۇل ەمەسپىز، ەركىن جانبىز، ازاتپىز». («قازاقستان»)
«تۋعان ەل، بۇل دۇنيەدە سەن بولماساڭ،
ءوزىمدى وتقا اتار ەم الدە قاشان;
سەن دەگەن قاسيەتتى ءبىر ماحاببات
ءجۇر ساقتاپ، كوكىرەگىمە جۋىتپاي شاڭ». («ەلگە حات»)
«نەتكەن بايتاق، نەتكەن ۇلى جەر ەدىڭ!
نەندەي كۇيگە جۇرەگىمدى بولەدىڭ؟
سەندە تۋدىم، سەندە ءوستىم، سەندە ولسەم،
- ارمانىم جوق بۇل دۇنيەدە دەر ەدىم». («تۋعان جەر»)
ءيا، قازاق ادەبيەتىنىڭ كوگىندە جاسىنداي جارقىلداعان حاس تالانتتىڭ ءورشىل مۇرات بيىگىندەگى شىعارماشىلىق جولى ۇلت ادەبيەتىنىڭ التىن عاسىرىن سومداعان ۇلى تۇلعالار اماناتىنىڭ اسىل ارناسىندا بولدى. باقيلىققا ماڭگىلىك اتتانار الدىندا اقىن ءوزىنىڭ ورىندالماعان ءۇش ارمانىن «ابايدان اسسام با دەپ ەدىم، اسا الماي بارا جاتىرمىن. ەكىنشىسى - قازاقتىڭ «ەۆگەني ونەگينىن» جازام با دەپ ەدىم. وعان دا اجال شىركىن جەتكىزبەي كەتەتىن ءتۇرى بار. ءۇشىنشىسى - قوشەگە شىققانىن بۇكىل پاريج اڭدىپ تۇراتىن ۆيكتور گيۋگونىڭ قۇرمەتىندەي قۇرمەتكە بولەنسەم بە دەپ ويلاپ ەدىم. بۇل دا ارمان بولىپ قارا جەرگە مەنىمەن بىرگە كومىلەتىن بولدى» دەپ سىرالعى دوسى سىرباي ماۋلەنوۆكە جەكتىزگەن-ءدى. ورەلى ماقساتتاعى ايشىقتى اڭسار ۇلت ادەبيەتىنىڭ دامۋىن دىتتەگەن اقىن جۇرەكتىڭ قانىمەن جازىلعان پوەزياسىمەن ماڭگىلىك مۋزا قۇدىرەتىنە بولەي بەرمەك.
ساعىمباي بوتپايۇلى جۇماعۇل، ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قارمۋ-ءدىڭ قازاق ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى
«اباي-اقپارات»
