+++

ماحاببات كەلگەن ەرتە. كەش ۇعىندىم.
جىميعان گۇلدەر مەنشە.
قاققان ءۇنسىز قۇرمالى ەسىگىمدى،
مەن اشىپ ۇلگەرگەنشە،
اداسىپ اقىلىمنان ۇلگەرگەنشە،
كەتىپتى ول، تىم جىراقتاپ.
ءوتتى سولاي زارلىق جىل، مۇڭلىق اپتا.
...ال، بۇگىندە،
بۇگىندە ءبارى وتپەلى،
ساعاتتاي سول قولداعى، ادەتتەگى.
سارساڭ جىل ساعىنىشىن مول ەككەلى،
ساندال تال ساعاسىنان جەل وپكەلى،
ول داۋرەن وشكەن، كوشكەن باستان وڭاي،
مىڭ جىلقى تارپىپ وتكەن جاس مولاداي
جۇرەكتى،
ءجۇرمىن، ەندى، جارلى قۇسىم،
نە قۇزعا، نە توبەتكە تاستاي الماي.

***

تۇندەر سەنى سۇرادى، جەل دە سەنى،
بۇلان ويىم بۇلتپەنەن بەلدەسەدى.
تاعدىرى عوي، - دەيمىن مەن، - ونى اكەتكەن،
ايتپەگەندە اڭداۋسىز سونبەس ەدى.
تاۋلار سەنى سۇرادى، كەش تە سەنى،
مەن بولعانداي بۇلىگى، باستەسەرى.
جولدارى عوي، - دەيمىن مەن، - ونى اكەتكەن،
ايتپەگەندە توبەمنەن وشپەس ەدى.
كوكتەر سەنى سۇرادى، جەر دە سەنى،
ءوزدى-وزىمەن قاتالاپ شولدەسەدى.
جۇرەگى عوي،- دەيمىن مەن،- ونى اكەتكەن،
جۇرەكسىزگە ماحاببات بەرمەس ەدى.
بىلەم، بىلەم سەزىمدەر ەس بىلگەنىن،
ەس بىلگەلى جوڭكىگەن كوشكىندەرىن.
قۇستار سەنى سۇرادى
جالعىز عانا،
سۇرامادى جايىمدى ەشكىم مەنىڭ...

ايلى تۇنگى سۇلۋ نەمەسە تىلسىم كەش تۋرالى

ون جەتى مە، ون سەگىز... جاس شاماسى،
ءپۇلىش ەرنى سۇلۋلىق استاناسى،
قاراشىعى كوز جاسى تۇنباسىنداي،
ەدۋ-ەدۋ اڭىزداي ەل ىشىندە،
ءبىر سۇلۋمەن.. (ياعني كەلىسىمگە،)
كەلە الماستان قاجىعان قارا باسى،
جىگىت مەنمىن.
ءبىر ءتۇنى،
«لا – لا –لاسىن»،
شىرقاعان الگى ارۋدىڭ كوردىم ءوزىن.
بىلمەي مە ەكەن ءسوز باققان ەل مىنەزىن؟
جارىم تۇنگە سىڭەدى جالعىز ءوزى،
جاس پەرىدەي كۇلەدى جالعىز ءوزى.
قاراساڭىز، ورماننان اداسقانداي،
قاراساڭىز، ورماننان ءارى اسقانداي.
ايكەزبەلىك دەيمىز بە، جو بىلمەيمىن،
مىسالى جاسىنمەنەن جاناسقانداي،
بوزارىپ
كەنەت ءتۇننىڭ قوس بىلەگى،
ۇكى داۋسى جىڭىشكە ەستىلەدى.
الگى ارۋ
قايدا ەكەن
جوعالدى ما،
ورالدى ما،
بىلمەيدى ەشكىم ونى.
..ميۋالى كەزەڭنىڭ بالاماسى،
بۇلتتار دەيمىن شىرقاعان «لا – لا –لاسىن»،
تۇردىم اۋناپ.
ءتۇس ەكەن ءبارى مۇنىڭ،
«ايعا قاراپ ۇيىقتاما» دەدى اناشىم...

***

ءوتتى، - دەدى ومىردەن، سول ادامدى..
سىرى قالدى، ءبوز قالدى، ساراي قالدى،
ساراي ءىشى اق تۇتەك بوراي قالدى،
مەن ويلاندىم:
دەمەك ونىڭ كۇدىگى، كۇلگەنى ءوتتى،
وكسىگەنى، وپكەنى، دۇرمەگى ءوتتى،
ءان سالعانى، ارنەگە تامسانعانى،
قۋانعانى،قاجىعان، شارشاعانى،
شىلدە ىشىندە، قىركۇيەك، قاراشادا،
كونەرمەگەن سەزىمىن ەسكە العانى،
ەستەلىگىن وتكەننىڭ جاستانعانى،
جۇمىس كۇنى قۇربىعا كەشىككەنى،
دۇيسەنبىدە جوسپارى باستالعانى،
ادەپكىدە الدەكىم «ءاي» دەگەنى،
ارىرەكتە سۋىنعان وي دەرەگى،
ءاميانىن سالعانى ءتوس قالتاعا،
اۋەزىمەن ادەمى سويلەگەنى،
ءوتتى ءبارى، وكپەسى وزگە ادامعا،
ۇڭىلگەنى سارعايعان جازبالارعا،
ۇڭىلگەنى سارعايعان البومىنا،
ساعىنىشتىڭ كۇلتەسى مازداعاندا،
تەرەزەدەن كۇمىستەي قار جاۋعانى،
الداعانى، وزىنەن الدانعانى،
القاپتاعى جاپ-جاسىل قاربىزداردىڭ،
تاڭداي الماي ءبىرىسىن دال بولعانى،
ايلى تۇنگە، اق تۇنگە كوز تىككەنى،
كوزىلدىرىك، كۇرتەشە، سوزدىكتەرى،
ۇيالعانى تۇڭعىش رەت جار الدىندا،
ۇنسىزدىكتە جانارى ۇزدىككەنى،
ورىلمەگەن، ورىلگەن قىز بۇرىمى،
سىبىر ءسوزى، كوكتەمگى، كۇزگى مۇڭى.
ءوتتى ءبارى، باۋىرلاپ كوشكەن بۇلتتاي،
وتپەگەنى –
ءبىر ۋىس ىزگىلىگى...

سەن جوقتا

سەن جوقتا
ادامزات نەشە رەت وزگەردى،
نەشە رەت كوكتەمگى ۇلۋداي تۇلەدى.
نەشە رەت قاراعان قويقوڭىر كوزدەرگە،
نەشە رەت تولقىتقان ارۋدىڭ بىلەگى،
اكەڭدى سەزىنە بىلسەڭ عوي بۇگىندەي.
سەن جوقتا ەجەلگى شۋمەرلەر تىلىندە
گيلگامەش تۋرالى جازبالار تابىلدى.
جانە دە ۆيزانتيا ەلدەرى بىرىندە
دابىلدار قاعىلدى.
ادامدار العاش رەت وت جاعىپ ۇيرەندى،
العاش رەەت تايپالىق وداقتار قۇرىلدى،
ۇيرەندى باقسىلار اسا الىپ بيلەۋدى
ساداقشى ساربازدىڭ يىعى جىرىلدى.
جانە دە
پيفاگور مەكتەبى اشىلدى،
ەفكليد ۇستازدىق جاسادى عاسىرعا.
نەشە رەت جاۋىندار توپەلەپ، باسىلدى،
نەشە رەت ۇرەيگە بولەدى جاسىندار.
سەن جوقتا پايعامبار دۇنيەگە كەلگەن-ءدى،
ءىلىمىن تاراتىپ جالقاۋلاۋ جاھانعا،
كەزىپتى، كەزىپتى الۋان شولدەردى،
عالامعا ماۋەسىن، ساۋلەسىن شاشاردا.
جانە دە
بەرمۋدقا كەمەلەر جۇتىلدى
جۇتىلعان سەكىلدى ەسكىلەر جاڭاعا،
كۇن قانشا كۇڭىرەندى،
اي نەشە تۇتىلدى،
ءاربىرى سياسىن بويادى ساناعا.
سەن جوقتا ەر دانتە ەلى ءۇشىن جان بەردى
بايراعى بەيداۋا بوگەلەك كەزەڭنىڭ.
برۋنو ورتەلدى،
كوپەرنيك سەندەلدى،
ادامزات القىزىل تۇستەرگە بەزەندى.
جەر قۇشتى قانشاما، قانشاما جاس ءسابي،
جاس سۇلۋ تىم ەرتە ءىلىندى قۇرىققا.
جانە دە تۋىلدى احمەت ياسساۋي
ول مەنىڭ ۇستازىم ەكەنىن ۇمىتپا.
سەن جوقتا ءماۋلانا ءماسناۋي قالدىردى،
جۇرەگى ورتەنىپ ىشىقتىڭ وتىنا
ءور حافيز،
مەنى ەستەن، مەنى ەستەن تاندىردى
سەن ونى سۇيە ءبىل، سەن ونى باقىلا.
جانە دە ءماجنۇننىڭ، قاراشى، زارىنا
ول ءۇنسىز اۋەندەر وقيدى كەرەڭگە.
نازار سال ءار بۇتا، ءار ساۋساق تابىنا،
حاقيقات ارقاشان، ارقاشان تەرەڭدە!
سەن جوقتا ءجۇردىم مەن جولدارمەن نە ءتۇرلى،
الامان جاستىقتىڭ باعىندا تەڭسەلىپ،
ول كۇندەر پاراۆوز ءتۇتىنى سەكىلدى
بارىنە ءسۇيىنىپ، ءبارىن دە ەڭسەرىپ
كەلەمىن. قىزىم، سەن، وزگە بول مەنەن دە،
شالدىقپاي سالعىرتتىق اتالار ىندەتكە.
ەش اۋەس بولماعىن جازۋ مەن ولەڭگە
سودان سوڭ
ءوزىڭدى سۇيگەندى قۇرمەتتە.

ديماش قۇدايبەرگەن جايلى ودا

جەلكە تۇسى، كىرپىگى، قاراشىعى،
ءان سالادى مەيىرى، جانى اشۋى،
جاۋىرىنى، مويىنى، قاتار ءتىسى،
تەڭ ولشەنگەن ءتاڭىردىڭ جاراسىمى
ءان سالادى. كەكىلى، كوزقاراسى،
ءان سالادى قازاقتىڭ پاڭ دالاسى.
سارشۇناعى، جۋسانى، سۋىرلارى،
ىمىرت سىڭگەن قالانىڭ قاربالاسى.
ءان سالادى بۇرشىگى، قاسات قارى،
كەلىنشەكتال، مايدامتال شاشاقتارى،
بورتەگۇل مەن قالامپىر پيازشىعى،
يەكتەرى كەمسەڭدەپ جاس اققالى.
ساق ۇلانى، سىرباز ەر، شاھيت بابا،
ويانادى جىميىپ جاتىپ قانا،
ويانادى تىلسىممەن ۋاعدالاسىپ،
التىنمەنەن جاعاسى جاقۇتتانا.
ويانادى قوزى مەن بايان جانى،
قوبىز كەۋدە قۇلپىتاس شايىرلارى،
ويانادى مورت سىنعان ەر نايزاسى،
بۇرشاق تولى بويتۇمار مويىنداعى.
ويانادى ابىزدىڭ مول ارمانى،
تەلمىرگەنى، تاپقانى، جوعالعانى،
جۇرەگىنە سىڭگەنى، تولعاتقانى،
ءدۇبىر-ءدۇبىر بولاشاق قادامدارى.
ءان سالادى بەشپەتى، الاقانى،
وي جانارى، سانا ءىشى، جان وتاۋى،
كۇبىرلەسىپ تۇنجىر كەش دۇعا وقيدى،
ءبىر اۋەنمەن قىزعىلتىم تاڭ اتادى.
ءان سالادى تۇيسىگى، تۇيمەلەرى،
كوكتەم بەينە اسپانكوز تۇرگە ەنەدى.
كۇمبەز دۇنيە انىمەن بۋلانادى،
ول تەك قانا ارمانداي بىلگەن ەدى.

ءبىر كۇندەر بولادى...

ءبىر كۇندەر بولادى،
كۇلكى بىلمەيتىن.
ءبىر تۇندەر بولادى،
كىرپىك ىلمەيتىن.
ءبىر سەزىم بولادى،
سىر اقتاراتىن.
ءبىر ءازىل بولادى،
جىلاپ قالاتىن.
ءبىر باۋىر بولادى،
سەرىك بولمايتىن.
ءبىر اۋىل بولادى،
كولىك بارمايتىن.
ءبىر سىرىڭ بولادى،
بولىسكە - جەتىم.
ءبىر شىلىم بولادى،
تەرىس شەگەتىن.
ءبىر ۋايىم بولادى،
تاس تا جىلايتىن.
ءبىر قايىڭ بولادى،
باسقا قۇلايتىن.
ءبىر باقىت بولادى،
تۇكىرگەن كوبى.
ءبىر ۋاقىت بولادى،
كۇتىڭدەر مەنى!

بوستاندىق اعاشتارى

بوستاندىق اعاشتارى،
باسقادان باعى اسقالى.
نەلىكتەن گۇلدەمەدى،
نەلىكتەن جاق اشپادى؟!
بوستاندىق اعاشتارى،
جەلبەگەي جەل ەركەسى،
ءوزى – مۇندا،
قايدا ءجۇر كولەڭكەسى؟!
بۋىنسىز جاپىراقتار،
بەلگىسىز تۇستاردى اشىپ.
شويىن مەن مىستار باسىپ،
اقىراپتا بارادى قۇستار قاشىپ.
بايقاپ ءوت بۇل ورىننان،
كارى ەمەن سۋارىلعان.
اتامنىڭ جازباسىمەن،
اجەمنىڭ كوز جاسىمەن.
بايقاپ ءوت بۇل ورىننان،
تۇل اعاش سۋارىلعان.
توبەتتىڭ زارىمەنەن،
بوبەكتىڭ زارىمەنەن.
بوستاندىق اعاشتارى،
باسقادان باعى اسقالى.
بار ما ەكەن ءبىر دەرەگى،
نەلىكتەن گۇلدەمەدى؟

دەجاۆيۋ

الىستا.. الىستا... ءجۇر ەدىم كەشتە،
ءجۇر ەدىم ويدا،
ءجۇر ەدىم ەستە.
تۇنەمەل، ەكۆاتور، تۇتىننەن قاشىق،
كۇتپەۋدەن قاشىق
كۇتۋدەن قاشىق.
كەنەتتەن، كەنەتتەن ورناعان داۋىل
وزەگى قاتقىل
ورنەگى اۋىر،
مىنبەرى جۇتاڭ، مەيىرىمى كەلتە.
بارىنەن بەيعام،
بارىنەن ەركە
جۇرەگىم، جۇرەگىم شىداماي تۇنگە،
شىداماي جەلگە،
شىداماي كۇلگە،
قوشتاسقان كوكەدىل بۇرىمەن بالعىن
تىنىمەن اقشىل،
گۇلىمەن جالقىن.
سول ساتتەن كەلمەگەن كوڭىلگە قۇستار،
سەنۋگە قۇشتار،
ومىرگە قۇشتار،
سول ساتتەن ەنبەگەن كوڭىلگە سانا،
سىرلار دا الا،
سىمدار دا الا.
جۇرەگىم، جۇرەگىم ىزدەيمىن سەنى،
جۇرەمىن العا،
جۇرەمىن كەرى،
جۇرەگىم، جۇرەگىم سەنسىز ءتۇن ءولى،
سەنسىز ءۇن ءولى،
سەنسىز ءتىل ءولى.
....كورىندى سول جۇرەك ىشىنەن نۋدىڭ
ىشىنەن تالدىڭ،
ىشىنەن كۇننىڭ.
كورىندى قانجارداي قىرىنان ايدىڭ،
قۇمىنان ءشولدىڭ
شاعىنان رايدىڭ.
قارايمىن، كوكوراي اڭعار دا بوتەن،
ارمان دا بوتەن،
بوتەن دە بوتەن.
قارايمىن، كۇمىسبەت شامدار دا بوتەن،
قالماعان بوتەن،
قالعان دا بوتەن.
جىگىتتەر، ىزدەڭدەر العاشقى تاڭدى،
العاشقى ءىزدى،
العاشقى جاندى.
جىگىتتەر، ىزدەڭدەر العاشقىلاردى،
العاشقى ىزگى،
العاشقى ماڭگى!

باتىرحان سارسەنحان

Abai.kz