باسى: كەشىگىپ تۋعان كەرەمەت

جالعاسى: ءى چەمپيونات. 1960. كەڭەس فۋتبولىنىڭ التىن ءداۋiرi

جالعاسى: ءىى چەمپيونات. 1964. «قىزىل فۋريانىڭ» تۇڭعىش تابىسى

جالعاسى: ءىىى چەمپيونات. 1968. تەرىس تۇسكەن «تەڭگە»

جالعاسى: IV چەمپيونات. 1972. المانشا ارمان-كوماندا

جالعاسى: V چەمپيونات. 1976. سەگىز ساعاتقا سوزىلعان تۋرنير

جالعاسى: ءVى چەمپيونات. 1980. نەمىستەردىڭ ەكىنشى التىنى

عالامات ويىنىمەن جانكۇيەر جانىن راحاتقا بولەگەن فرانتسۋز فۋتبولىنىڭ د’ارتانيانى ءھام ونىڭ سەرىكتەس «نوياندارى» تۇڭعىش رەت «كۇمىس امفورانى» قانجىعاعا بوكتەردى.

رەفورمانىڭ جەڭىسى جانە رەكورد

فينالدىق تۋرنيرگە قاتىساتىن كوماندالاردىڭ سانى ەكى ەسەگە كوبەيە سالا، قايتىپ ازايا جازدادى. 1981 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا شۆەيتساريانىڭ تسيۋريح قالاسىندا باس قوسقان ۋەفا-نىڭ يگى جاقسىلارى سودان ءبىر جىل بۇرىن وتكەن ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ ناتيجەلەرىن قورىتىندىلاعان بولاتىن. تۇڭعىش رەت 8 قۇراما قاتىسقان دودانىڭ اسا قىزىقتى بولماعانىن تىلگە تيەك ەتكەن كەي ماماندار جاڭا فورمۋلانىڭ تيىمسىزدىگىن دالەلدەۋگە تىرىستى. ءبىر قاراعاندا، ولاردىڭ سوزىندە دە جان بار دەۋگە بولادى: 1976 جىلعى چەمپيوناتپەن سالىستىرعاندا يتالياداعى ويىندار جانكۇيەرلىك-كورەرمەندىك تۇرعىدان تارتىمسىزداۋ كورىنگەنى راس، ونىڭ ۇستىنە ناتيجەلىلىك تە كۇرت تومەندەدى (الدىڭعى تۋرنيردە قاقپاعا ءبىر ويىندا ورتا ەسەپپەن 4,75 دوپ ەنسە، 1980 جىلعى دودادا بۇل كورسەتكىش 1,93-كە ءبىر-اق ءتۇستى). وسىنىڭ ءبارىن جىپكە تىزگەندەي ساناپ شىققان ولار باياعى 4-اق ويىننان تۇراتىن «فينالدىق تۋرنيرگە» قايتا ورالۋدى داۋىسقا سالدى. ابىروي بولعاندا، جاڭا فورمۋلانىڭ جاقتاستارى كوبىرەك داۋىس جيناپ، ارتەميو فرانكيدىڭ باستاماسى ءارى قاراي جالعاسىن تاپتى.

راسىندا دا، توپتىق ءتۋرنيردىڭ ستراتەگياسى وزىنشە بولەك بولاتىندىقتان، ونى بۇرىنعى وليمپيالىق جۇيەنىڭ ولىسپەي بەرىسپەس پسيحولوگياسىمەن جارىستىرۋدىڭ ءجونى جوق ەدى. بۇل پىكىردىڭ دۇرىستىعىن كەلەسى قۇرلىق دوداسى تولىعىمەن دالەلدەدى: فرانتسيادا ۇيىمداستىرىلعان فۋتبول مەرەكەسى وتە جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى. وكىنىشكە قاراي، ەۋروپا چەمپيوناتتارىنا تىڭ سەرپىلىس اكەلگەن ۋەفا-نىڭ رەفورماتور پرەزيدەنتى ونى كورە العان جوق – 1983 جىلدىڭ تامىز ايىندا ارتەميو فرانكي جول اپاتىنان قايتىس بولدى. ونىڭ ورنىن باسقان فرانتسۋز جاك جورج ۇستازىنىڭ ءىسىن ىركىلتپەي الىپ جۇرەر ادال شاكىرت ەكەنىن تانىتتى. جاڭا پرەزيدەنت جارىس ەرەجەسىنە ەكى-اق وزگەرىس ەنگىزدى: ءبىرىنشىسى – ەندى فينالدىق سىنداعى ەكى توپتىڭ جەڭىمپازدارى عانا ەمەس، ەكىنشى ورىن العان كوماندالار دا التىن جۇلدەدەن ءۇمىتىن ۇزبەيتىن بولدى، ويتكەنى ولار شەشۋشى ماتچتا شەكىسەر قوس ۇزدىكتى جارتىلاي فينال ساتىسىندا انىقتاۋعا مۇمكىندىك الدى; ەكىنشىسى – جەرەبە الدىندا كوماندالار كەيىنگى ەكى (الەم جانە قۇرلىق چەمپيوناتتارىنىڭ) ىرىكتەۋ تۋرنيرىندەگى كورسەتكىشتەرى قوسا ەسەپتەلىپ، سول بويىنشا 5 قورجىنعا جىكتەلەتىن بولدى.

1984 جىلعى چەمپيونات ۇيىمداستىرىلۋ دەڭگەيى جاعىنان عانا ەمەس، قاتىسۋشىلاردىڭ سانى (33) جونىنەن دە رەكورد جاساعان تۋرنير بولدى. ولار، ادەتتەگىدەي، 7 توپقا ءبولىنىپ سىنعا ءتۇستى. توپ جەڭىمپازدارى دوپ دوداسىنىڭ قوجاسى فرانتسيامەن بىرگە شەشۋشى سىندا كۇش سىناسار ۇزدىك سەگىزدىك ءتۇزدى.

جولدامالار تاعدىرى سوڭعى ساتتە شەشىلدى

ىرىكتەۋ كەزەڭىندەگى قىزىقتارعا توقتالساق، اۋەلى 1-توپتا ەشقانداي «قىزىق» بولماعانىن، العاشقى 4 ويىننىڭ بارىندە دە جەڭىسكە جەتكەن بەلگيانىڭ قارسىلاستارىنىڭ ەشقايسىسىن شاڭىنا دا ىلەستىرمەگەنىن ايتۋعا ءتيىسپىز. ال باسقا توپتىڭ بارىندە جالعىز جولداما ءۇشىن جان الىسىپ، جان بەرىسەر ايقاس سوڭعى تۋرعا دەيىن سوزىلدى.

2-توپتىڭ كوشباسشىلارى اقىرعى تۋردا ليسسابوندا توقايلاستى. مارقۇم ۆالەري لوبانوۆسكيدىڭ جەتەكشىلىگىندەگى كسرو قۇراماسىنا تەڭ ويىن دا جەتكىلىكتى بولعانىمەن، ولار بۇل ماقساتىنا جەتە المادى. راس، پورتۋگالدىقتار سوققان جالعىز گولعا بايلانىستى كۇمان جاسامىستاۋ جانكۇيەرلەر اراسىندا ءالى كۇنگە اڭگىمەگە ارقاۋ بولىپ كەلەدى. 44-مينۋتتا الاڭ يەلەرىنىڭ شابۋىلشىسى شالانانى قورعاۋشى بوروۆسكي ايىپ الاڭىنا ءبىر مەتردەي قالعاندا شالىپ جىققانىمەن، فرانتسۋز تورەشىسى كونرات 11 مەترلىك نۇكتەنى نۇسقاعان بولاتىن (جورداو پەنالتيدەن ءمۇلت كەتكەن جوق). جارىستى وتە ءساتتى باستاپ، ماسكەۋدە پورتۋگاليانى 5:0 ەسەبىمەن تالقانداعان كسرو كومانداسى، ءسويتىپ، ەكىنشى ورىندا قالىپ قويدى.

دەگەنمەن ناعىز سەنساتسيا 3-توپتا بولدى: قارسىلاستارىنىڭ ءبارىن بەت قاراتپاي ۇتقان دانيا قۇراماسى ءبىرىنشى ورىندى ايقىن باسىمدىقپەن جەڭىپ الدى. كوماندا تىزگىنىن 1979 جىلى قولىنا العان باتىسگەرماندىق باپكەر زەپپ پيونتەك ەشكىمنىڭ الدىندا تىزەسى دىرىلدەمەيتىن، ەرىك-جىگەرى وتە مىقتى ۇجىم جاساپ شىعاردى. ونىڭ 1983 جىلى اعىلشىننىڭ «ۋورلد سوككەر» جۋرنالى وتكىزگەن ساۋالناما ناتيجەسىندە الەمنىڭ ۇزدىك جاتتىقتىرۋشىسى اتانۋى تەگىن ەمەس-ءتى. شىنىن ايتۋ كەرەك، «قۇلاننىڭ قاسۋىنا مىلتىقتىڭ باسۋى» دەگەندەي، باپكەردىڭ باعىنا وراي، تاپ وسى كەزەڭدە دات فۋتبولىندا بىرىنەن-ءبىرى وتكەن بىرەگەي ويىنشىلار بۋىنى ءوسىپ-جەتىلگەن بولاتىن: اللان سيمونسەن، پرەبەن ەلكياەر، يەسپەر ولسەن، مورتەن ولسەن، سورەن لەربيۋ جانە باسقالاردىڭ ەسىمى ۇنەمى ەلدىڭ اۋزىندا ءجۇردى. «دات ءديناميتى» اتانعان پيونتەكتىڭ (باپكەردىڭ وزىنە «پيروتەحنيك» دەگەن ايدار تاعىلدى) شاكىرتتەرى «ۋەمبليدىڭ» تورىندە دە ويناق سالىپ، انگليانى 1:0 ەسەبىمەن ۇتىپ كەتتى.

يۋگوسلاۆتار 4-توپتا وتە قيىن جاعدايدان سىتىلىپ شىقتى. نەگىزگى قارسىلاسى – ۋەلسپەن ەكى ويىندا دا تەڭ تۇسكەن ولار سوڭعى ماتچتا ءوز الاڭىندا بولگاريانى قابىلدادى. ماتچ تەڭ اياقتالسا، ءبىرىنشى ورىندى ۋەلستىكتەر الار ەدى، ال ەگەر يۋگوسلاۆتار مەن بولگارلاردىڭ ءبىرى ۇتسا، جولداما سول جەڭىمپازدىڭ قانجىعاسىنا بوكتەرىلەتىن. سوندىقتان قوس قوماندا دا الما-كەزەك شابۋىلداۋمەن بولدى. تابلوداعى ەسەپ سوڭعى ساتكە شەيىن 2:2 بوپ سىرەسىپ تۇردى. 89-مينۋتتا عانا قورعاۋشى رادانوۆيچ قاپتالدان اۋەلەپ كەلگەن دوپتى تورعا ءدال ءتۇسىرىپ، كومانداسىن فينالدىق تۋرنيرگە الىپ شىقتى!

جۇرت 5-توپتان سول كەزدەگى الەم چەمپيونى اسا قينالماي وزىپ شىعار دەپ كۇتكەن ەدى، بىراق يتاليا قۇراماسىنىڭ بۇل جولى وتە سولعىن ويناعانى سونداي، فينالدىق تۋرنيرگە بەرىلەر جولداما ءۇشىن كۇرەسپەك تۇگىلى، قارسىلاسىن تىزە بۇكتىرۋدىڭ ءوزى وعان قول جەتپەس ارمانعا اينالدى. «سكۋادرا ادزۋررا» توپتاعى 8 ماتچتىڭ تەك ەڭ سوڭعىسىندا – پەرۋدجادا وتكەن كيپرمەن ويىندا عانا جالعىز جەڭىسىنە قول جەتكىزدى (3:1). سودان ءبىر جارىم جىل بۇرىن عانا التىننان القا تاققان كومانداعا نە كورىنگەنى تۇسىنىكسىز. بۇل توپتا رۋمىندار مەن شۆەدتەر وتە جيناقى ويىن كورسەتتى. سوڭعى تۋردا براتيسلاۆادا چەحوسلوۆاكتاردان ءبىر ۇپاي جىرىپ العان رۋمىنيا قۇراماسى ءوز تاريحىندا تۇڭعىش رەت ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ شەشۋشى سىنىنا جولداما الدى.

6-توپتىڭ كوشباسشىسى دا جولداماعا سوڭعى تۋردا ارەڭ قول جەتكىزدى. بۇل جەردە گفر (گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسى) قۇراماسىنىڭ سولتۇستىك يرلاندياعا سىرت الاڭدا دا، ءوز ستاديونىندا دا ەسە جىبەرگەنى (ەكەۋىندە دە ەسەپ 0:1) ەل-جۇرتتى ەرەكشە تاڭ قالدىردى. الايدا تۋرنير سوڭىنداعى گفر – البانيا ماتچى الدىندا جولداما سولتۇستىك يرلانديالىقتاردىڭ قولىنان سۋسىپ كەتكەن بولاتىن. ويتكەنى ولار 11 ۇپايمەن جارىستى اياقتاپ قويعان-دى، ال 9 ۇپايى بار باتىسگەرماندىقتار ءوز الاڭىندا البانداردى كەز كەلگەن ەسەپپەن جەڭسە ءبىتتى (بۇعان ەشكىم كۇماندانعان جوق), ءبىرىنشى ورىنعا قونجيار ەدى. سەبەبى، ول كەزدە بىردەي ۇپاي جيناعان كوماندالاردىڭ ۇزدىگىن ءوزارا كەزدەسۋلەرىنىڭ ناتيجەسىنە ەمەس، دوپ ايىرماسىنا قاراپ انىقتايتىن. الايدا البانيا فۋتبولشىلارى نەمىستەرگە اسا قاجەت ەكى ۇپايدى ىزەتپەن ۇسىنا قويعان جوق. ول از بولسا، ويىننىڭ 22-مينۋتىندا گەنتس توموري ەسەپ اشىپ، الاڭ يەلەرىنىڭ احۋالىن ودان بەتەر قيىنداتىپ جىبەردى. ەندى تەلەەكران الدىنداعى سولتۇستىك يرلانديا جانكۇيەرلەرىنىڭ ءجۇزى بال-بۇل جانىپ، جۇرەگىندە ءۇمىت وتى تۇتاندى. ولاردىڭ ەڭسەسىن ءبىرىنشى تايمدا-اق تارازى باسىن تەڭەستىرگەن كارل-حاينتس رۋممەنيگگەنىڭ گولى دا تۇسىرە العان جوق. الايدا تالاي ادامنىڭ جۇيكەسىن جۇندەي تۇتكەن ماتچ اقىرى ەرىك-جىگەرى ەرەكشە مىقتى گفر قۇراماسىنىڭ جەڭىسىمەن اياقتالدى. 80-مينۋتتا باس باپكەر يۋپپ دەرۆالدىڭ ابىرويىن ءومىرى گول سوعىپ كورمەگەن ورتالىق قورعاۋشى گەرحارد شتراك ساقتاپ قالدى.

يسپانيا مىقتى ما، مالتا ءالسىز بە؟

ءبىر قاراعاندا، 7-توپتا ەشقانداي سەنساتسيا بولۋعا ءتيىس ەمەس-ءتى. ءبىرىنشى ورىن ءۇشىن تالاس يسپاندىقتار مەن گوللاندىقتار اراسىندا ءوربىپ، قالعان ءۇش كوماندا وسىلاردىڭ ورتاسىندا قاقپاقىل بولادى دەپ كۇتكەن ماماندار، جالپى العاندا، قاتەلەسكەن جوق. جارىس سوڭىندا قوس جۇيرىك بىردەي ۇپاي جيناپ، تۋرنير كەستەسىندە قاتار تۇردى. ەندى ەكەۋىنىڭ دە ءبىر-بىردەن ويىنى قالدى، قىزىق بولعاندا، ەكەۋى دە مالتانى قابىلدايدى. جۇرتتىڭ بارىنە ۇپاي ۇلەستىرىپ جۇرگەن شاعىن ارال-مەملەكەتتىڭ فۋتبولشىلارى 1983 جىلعى جەلتوقساننىڭ 17-سىندە روتتەردامدا قوناقتا بولىپ، 0:5 ەسەبىمەن ۇتىلدى. بۇدان سوڭ وسى ايدىڭ 21-ىندە سەۆيليادا وتەتىن سوڭعى ماتچ الدىندا يسپانيا قۇراماسىنىڭ جاعدايى تىپتەن قيىنداپ كەتتى. جو-جوق، مالتانى جەڭۋ ولار ءۇشىن تۇك ەمەس قوي، قيىنى – اسا ءىرى ەسەپپەن ۇتۋ. ويتكەنى 13 ۇپاي جيناعان گوللانديانىڭ دوپ ايىرماسى – 22:6, ال 11 ۇپايى بار يسپاندىقتاردا ول كورسەتكىش الدەقايدا ناشار – 12:7. دەمەك، ۇپاي تەڭ بولعان جاعدايدا، دوپ ايىرماسى جاعىنان گوللانديا باسىم بولعالى تۇر. ونى باسىپ وزۋ ءۇشىن بۇلار مالتانى 11 دوپ ايىرماسىمەن تالقانداۋ كەرەك. مۇنداي «قيال-عاجايىپ ەرتەگىگە» سەنبەگەن گوللاندىقتار ناتيجەگە ونشا الاڭداماي، فينالدىق ءتۋرنيردىڭ جەرەبەسىنە دايىندالا باستادى.

بىراق... سەۆيليادان جەتكەن سەنساتسيالىق اقپارات ولاردى عانا ەمەس، بۇكىل ەۋروپانى ەسىنەن تاندىرا جازدادى: يسپانيا – مالتا – 12:1!

ءبىر قاراعاندا، ءمان بەرۋگە دە تۇرمايتىن وسى ماتچتىڭ تۇلا بويى – تۇنعان دراما! يسپاندىقتار سالعان جەردەن العا ۇمتىلعان. 2-مينۋتتا شابۋىلشى فرانسيسكو كارراسكو قارسىلاس قاقپاسىنا تاياي بەرىپ، قورعاۋشىلارعا سوقتىعىپ جىعىلدى. تەلەقايتالاۋدا ويىن ەرەجەسىنىڭ ايىپ الاڭىنا «كىرەبەرىستە»، ياعني ونىڭ سىرتىندا بۇزىلعانى اڭعارىلادى، بىراق تۇرىك تورەشىسى ەركان گوكسەل ويلانباستان 11 مەترلىك نۇكتەنى نۇسقادى. الايدا حۋان انتونيو سەنور الاڭ يەلەرى ءۇشىن اسا قىمبات پەنالتيدى تۋرا باعاناعا سارت ەتكىزدى! 7-مينۋتتا مالتالىق قاقپاشىنىڭ قاتەلىگىن پايدالانعان مانۋەل سارابيانىڭ سوققىسىن قاقپا سىزىعىندا تۇرعان قورعاۋشى كەرى قايتارىپ جىبەردى. 8-مينۋتتا قاقپاشىمەن جەكپە-جەك شىققان ۆيكتور مۋنوس باسقا باعانانى «ءدال كوزدەدى»: العاشقى ون مينۋتتا-اق يسپاندىقتار ءۇش گول سوعۋى كەرەك ەدى!

اقىرى جانكۇيەرلەر تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىرعان العاشقى گول 16-مينۋتتا تورعا ەندى (كارلوس سانتيليانا باسپەن ءدال سوقتى) – 1:0. يسپان فۋتبولشىلارى دوپتى تەزدەتىپ الاڭ ورتاسىنا جەتكىزۋ ءۇشىن ءبىر-بىرىمەن تالاسىپ جاتتى. وسى قاربالاستا بىرەۋدىڭ شىنتاعى مالتالىق قورعاۋشى سايمون تورتەللدىڭ تۇمسىعىنا ءتيىپ كەتىپ، وعان دارىگەرلىك كومەك كورسەتىلدى. تورەشى بۇزاقىنىڭ كىم ەكەنىن بايقاماي قالدى ما، ايتەۋىر ەشكىمگە سارى قاعاز كورسەتكەن جوق. ويىن ەكى مينۋتتان سوڭ ازەر جالعاستى. 24-مينۋتتا قوناقتار وزدەرىنىڭ وسى ويىنداعى جالعىز قاۋىپتى شابۋىلىن ۇيىمداستىردى – سيلۆيو دەمانۋەلدىڭ 25 مەتردەن دالباسالاپ تەبە سالعان دوبى انتونيو ماسەدانىڭ... جامباسىنا ءتيىپ، باعىتىن وزگەرتتى دە، باسقا بۇرىشقا قۇلاعان قاقپاشى فرانسيسكو بۋيونىڭ كوزىن باقىرايتىپ قويىپ، تورعا كۇمپ بەردى – 1:1! ويىن بىتۋگە 65 مينۋت قالدى، ال يسپاندىقتارعا ءالى دە سول 11 گولدى سوعۋ كەرەك!

وسىنى ءتۇسىندى مە، ايتەۋىر ميگەل مۋنوستىڭ شاكىرتتەرى ىسكە ەرەكشە ەرىك-جىگەرمەن كىرىستى. 26 جانە 29-مينۋتتاردا سانتيليانا قوس دوپ سوقتى. ەكىنشى تايمدى يسپانيا فۋتبولشىلارى ءتىپتى قارقىندى باستادى. 48 جانە 57-مينۋتتاردا يپوليتو رينكون، 61 جانە 63-مينۋتتاردا ماسەدا ەكى-ەكىدەن كوزگە ءتۇستى – 7:1. ۇزىلىستەن كەيىن مالتالىقتاردىڭ اياعىنا مۇلدە دوپ تيگەن جوق. 64-مينۋتتا رينكون وسى ويىنداعى ەكىنشى حەت-تريككە قول جەتكىزدى – كەيىنگى 135 سەكۋندتا بايعۇس دجون بونەللو توردان ءۇش دوپ الىپ شىقتى! 76-مينۋتتا سانتيليانا جانە ءبىر گول سوعىپ، ارىپتەسىنەن تاعى وزىپ ەدى، ءۇش مينۋتتان سوڭ قاپتالدان اۋەلەتىپ تاستالعان «مىڭىنشى پاسقا» رينكون بۇرىن جەتىپ، «رەال» شابۋىلشىسىنىڭ كورسەتكىشىن قايتالادى – ءبىر ويىندا قوس «پوكەر»، ال ەسەپ بولسا 10:1! يسپان تەلەكوممەنتاتورلارى سوعىلعان گولداردى ەمەس، ەندى نەشەسى قاقپاعا ەنۋى قاجەت ەكەنىن ەسەپتەپ، ەستەرى شىعىپ جاتىر – ءتورت، ءۇش، ەكى... 80-مينۋتتا سەنور الىستان تەۋىپ ەدى، السىزدەۋ شىققان سوققى قاقپا الدىندا تۇرعان سارابياعا تاپتىرماس پاس بولىپ شىقتى – 11:1!

84-مينۋت. دۇنيەنىڭ جارتىسىن ءدۇر سىلكىندىرگەن يسپان سپەكتاكلىنىڭ شارىقتاۋ شەگى! جانە قانداي سيمۆوليزمگە باي ءسات دەسەڭىزشى! 3-مينۋتتا پەنالتي سوعا الماعان سورماڭداي سەنوردىڭ ءوز ايىبىن جۋىپ-شايماق بولعان كەزەكتى سوققىسى باسقا ەمەس، تۋرا مالتانىڭ جالعىز سەنساتسيا-گولىنىڭ اۆتورى دەمانۋەلگە ءتيىپ بارىپ، توردان تىنىشتىق تاپتى – 12:1!!! باقىتتان باستارى اينالعان يسپان فۋتبولشىلارى سەۆيليانىڭ «بەنيتو ۆيليامارين» ستاديونىنىڭ جاسىل الاڭىنا سپەكتاكلدىڭ باس رەجيسسەرى ميگەل مۋنوستى الاقاندارىنا سالىپ الىپ شىقتى. يسپانيا باستى قارسىلاسىن دوپ ايىرماسى جاعىنان عانا ەمەس، ونىڭ جالپى سانى جونىنەن دە باسىپ وزدى – 24:8 (ال گوللاندىقتاردا 22:6).

اشۋعا بۋلىققان گوللاند اتقامىنەرلەرى ۋەفا-عا قارسىلىق حات جولداپ، بۇل ويىننىڭ «ءوزارا كەلىسىلگەنىن» دالەلدەۋدى، سوسىن «سپورت ەتيكاسىنا جات ارەكەتكە بارعان» يسپانيانى بارىنشا قاتاڭ جازالاۋدى ءوتىندى. بىراق ەۋروپا فۋتبولىنىڭ باسشىلارى ماتچتى ءارى زەرتتەپ، بەرى زەرتتەپ، «ءاي، وسىنىڭ ءتۇبى شيكى-اۋ» دەيتىندەي ەشقانداي كىلتيپان تابا المادى. ۇستاپ الار ءبىر ىلىك جوق! ءسويتىپ، يسپاندىقتار فينالدىق تۋرنيرگە جولداما الدى، ال گوللاندىقتار چەمپيوناتتى تەلەديداردان عانا كورەتىن بولدى.

اركونادانىڭ ەرلىگى مەن ...قاتەلىگى

جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي، بۇل – ەۋروپا چەمپيوناتتارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ تارتىمدىسى بولدى. اسىرەسە «ا» توبىنا تۇسكەن فرانتسيا مەن دانيانىڭ اياق الىسى ايرىقشا كورىندى. فرانتسۋزداردىڭ كاپيتانى ميشەل پلاتيني وسى دوپ دوداسىنداعى بەس ويىندا دا الاڭنان گولسىز كەتكەن جوق. سونداي-اق ول – ءبىر فينالدىق تۋرنيردە ەكى حەت-تريك جاساعان بىردەن-ءبىر ويىنشى. ونىڭ وسى ءبىر عانا چەمپيوناتتا سوققان 9 گولى كوپ جىل رەكورد بوپ تۇردى، ونى كەيىن بەس تۋرنيرگە قاتىسقان كريشتيانۋ رونالدۋ عانا ارەڭ باسىپ وزدى (14 گول). 1984 جىلعى «ەۋرونى» جۋرناليستەر «ميشەل پلاتيني فەستيۆالى» دەپ اتادى. بۇل توپتاعى بەلگيا مەن يۋگوسلاۆيا الاڭ يەلەرى مەن دات كومانداسىنا لايىقتى قارسىلاس بولا المادى.

«ۆ» توبىندا ءوزارا دەڭگەيلەس قۇرامالار كۇش سىناسىپ، جارتىلاي فينالعا گفر مەن رۋمىنيانى جولدان ىعىستىرعان يسپاندار مەن پورتۋگالدار شىقتى.

ءبىرىنشى جارتىلاي فينالدا پورتۋگاليا قۇراماسى تۋرنيردەگى ەڭ ۇزدىك كوماندا – فرانتسياعا كادىمگىدەي توتەپ بەردى. ەسەپتى ايىپ دوبىن ءدال سوققان فرانتسۋز قورعاۋشىسى جان-فرانسۋا دومەرگ اشقانىمەن، نەگىزگى ۋاقىت بىتۋگە ون بەس مينۋتتاي قالعاندا جورداو تارازى باسىن تەڭەستىرىپ ۇلگەردى. قوسىمشا ۋاقىتتىڭ 8-مينۋتىندا پورتۋگالدىق «قارامارجان» ادەمى سوققىسىمەن ءوز كومانداسىن العا شىعاردى. الاڭ يەلەرىنىڭ كوز الدىنا وسىدان ەكى جىل بۇرىنعى «سەۆيليا تراگەدياسى» ەلەستەپ (1982 جىلعى ايگىلى فرانتسيا – گفر ماتچى ەسىڭىزدە بولار؟), جان ۇشىرا العا ۇمتىلدى دا... ءوز قاقپاسىنا ءۇشىنشى گولدى جىبەرىپ الا جازدادى: ابىروي بولعاندا، قاقپاشى جوەل باتس قىراعىلىق تانىتىپ، فەرناندۋ گوميشتىڭ سوققىسىن نىساناعا دارىتپادى. 115-مينۋتتا دومەرگ قاقپانى تاعى ءبىر ءدال كوزدەپ، ءبىر كۇندە فرانتسيانىڭ قۇتقارۋشىسىنا اينالدى. دەگەنمەن ناعىز قۇتقارۋشى ءپلاتينيدىڭ ءوزى ەدى. قوسىمشا ۋاقىتتىڭ سوڭعى سەكۋندتارىندا ول جان تيگانانىڭ تاماشا پاسىن ۇتىمدى پايدالانىپ، كومانداسىن فينالعا الىپ شىقتى.

وسى چەمپيوناتتاعى ايرىقشا ادەمى ويىنىمەن بۇكىل جانكۇيەر قاۋىمنىڭ جۇرەگىن جاۋلاعان دات كومانداسى ەكىنشى جارتىلاي فينالدىڭ العاشقى بولىگىندە يسپانداردى تاپتاپ كەتە جازدادى. 6-مينۋتتا لەربيۋ ەسەپ اشتى، قالعان ۋاقىتتا دا ولاردىڭ گول سوعۋعا بىرنەشە مۇمكىندىكتەرى بولدى. بىراق يسپانيا قۇراماسىنىڭ قاقپاشىسى لۋيس اركونادا وتە شەبەر وينادى. دانياداي دارا قولتاڭباسى بار كوماندانى فينالدا ويناۋ قۇقىنان ايىرعان وسى جىگىت دەسەك، ارتىق بولماس. ەكىنشى تايمدا ەپتەپ ەسىن جيعان ميگەل مۋنوستىڭ شاكىرتتەرى بىرتە-بىرتە ويىن تىزگىنىن ءوز قولدارىنا الىپ، شابۋىلدى ۇدەتە ءتۇستى. اقىرىندا ۇزىن بويلى قورعاۋشى ماسەدا باسپەن ءدال سوعىپ، 67-مينۋتتا ەسەپتى تەڭەستىرىپ تىندى. قوسىمشا ۋاقىتتا-اق دات فۋتبولشىلارىنىڭ جۇيكەسى سىر بەرە باستادى. ناتيجەدە كلاۋس بەرگگرەەن الاڭنان قۋىلدى، ال ەلكياەر ويىننان سوڭعى پەنالتيدى اسپانعا تەپتى.

فينالدا فرانتسۋزداردىڭ جەڭەتىنىنە جۇرتتىڭ ءبارى سەندى. دەگەنمەن ءپلاتينيدىڭ ايىپ دوبىن كەرەمەت سوعاتىنى بەلگىلى بولسا دا، 57-مينۋتتا گول بولادى دەپ ەشكىم ويلاعان جوق. ويتكەنى 17 مەتردەي جەردەن باعىتتالعان ونىڭ سوققىسى تۋرا قاقپاشىعا ءدوپ كەلگەن بولاتىن. بىراق... قولتىعىنىڭ استىنا كەپ كىدىرگەندەي بولعان الا دوپقا اركونادا يە بولا الماي قالدى: دوپ قاقپا سىزىعىنان جايلاپ ءوتىپ بارىپ دامىل تاپتى. وسىعان دەيىن قورعانىستان قولى بوساماعان يسپاندىقتار ەندى تايلى-تاياعى قالماي شابۋىلعا شىقتى. ەسىل-دەرتى ەسەپتى تەڭەستىرۋگە كەتكەن ولار اقىرى ارت جاققا قارايلاۋدى مۇلدە ۇمىتىپ، سوڭعى سەكۋندتاردا برۋنو بەللوننىڭ قاقپاعا قاراي دارا شاپقانىن بايقاماي قالدى – 2:0.

فرانتسۋزدار ەۋروپا چەمپيونى اتاندى.

Vءىى ەۋروپا چەمپيوناتى

(1984 جىل، فرانتسيا)

فينالدىق تۋرنيردە 15 ماتچ وتكىزىلىپ، 41 دوپ سوعىلدى ء(بىر ويىندا ورتا ەسەپپەن – 2,73). مەرگەن فۋتبولشى: پلاتيني (فرانتسيا) – 9 دوپ.

«ا» توبى

فرانتسيا – دانيا – 1:0, بەلگيا – يۋگوسلاۆيا – 2:0, فرانتسيا – بەلگيا – 5:0, دانيا – يۋگوسلاۆيا – 5:0, فرانتسيا – يۋگوسلاۆيا – 3:2, دانيا – بەلگيا – 3:2.

1. فرانتسيا 3 9:2    6
2. دانيا 3 8:3    4
3. بەلگيا 3 4:8    2
4. يۋگوسلاۆيا 3 2:10  0

«ۆ» توبى

گفر – پورتۋگاليا – 0:0, رۋمىنيا – يسپانيا – 1:1, گفر – رۋمىنيا – 2:1, پورتۋگاليا – يسپانيا – 1:1, گفر – يسپانيا – 0:1, پورتۋگاليا – رۋمىنيا – 1:0.

1. يسپانيا 3 3:2    4
2. پورتۋگاليا 3 2:1    4
3. گفر 3 2:2    3
4. رۋمىنيا 3 2:4    1 

جارتىلاي فينال

فرانتسيا – پورتۋگاليا – 3:2 (قوسىمشا ۋاقىتتا), يسپانيا – دانيا – 1:1 (پەنالتي بويىنشا 5:4). 

فينال

فرانتسيا – يسپانيا – 2:0

27 ماۋسىم. پاريج. «پارك دە پرەنس» ستاديونى. 47 368 كورەرمەن. تورەشى حريستوۆ (چەحوسلوۆاكيا).

فرانتسيا: باتس، لە رۋ، بوسسي، باتتيستون (اموروس، 72), دومەرگ، فەرناندەس، تيگانا، جيرەسس، پلاتيني، لياكومب (جەنگيني، 80), بەللون.

يسپانيا: اركونادا، حۋليو البەرتو (سارابيا، 77), ۋركياگا، سالۆا (روبەرتو، 85), كاماچو، سەنور، گالەگو، ۆيكتور مۋنوس، فرانسيسكو، كارراسكو، سانتيليانا.

گولدار: پلاتيني، 57 (1:0), بەللون، 90 (2:0).

ەسكەرتۋ العاندار: لە رۋ، فەرناندەس، گالەگو، كارراسكو.

85-مينۋتتا لە رۋ الاڭنان قۋىلدى.

ساكەن سىبانباي

Abai.kz