نەمەسە ەكونوميكا مەن يدەولوگيانىڭ سايكەسسىزدىگى تۋرالى

نەسىن ايتاسىز، كۇندەلىكتى حايپ زامانى بولىپ كەتتى عوي. قوعامدىق پىكىر الەۋمەتتىك جەلىدە كوتەرىلگەن شۋلى (كوپ جاعدايدا ءدۇدامال) ءبىر وقيعانىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ الادى دا، سونى اپتا بويىنا قىزۋ تالقىلاپ، كەيىن... ونى ۇمىتىپ كەتەدى. ويتكەنى كەلەسى ءبىر حايپ پايدا بولادى.

وسىلاي ءجۇرىپ ءبىراز ۋاقىتىمىزدى وتكىزىپ الدىق. قوعامدا، ەكونوميكا مەن الەۋمەتتىك سالادا، ىشكى جانە سىرتقى ساياساتتا بولىپ جاتقان كۇردەلى پروتسەستەر مەن وقيعالارعا تەرەڭ بويلاپ، ولاردىڭ سەبەپتەرى مەن سالدارىن جىلىكتەپ بەرۋ دەگەن اتىمەن جوق!

وسى ورايدا جاڭا قازاقستاننىڭ العاشقى كەزەڭىندەگى رەسمي اقپارات ساياساتىنىڭ مۇشكىل جاعدايىنا قاتىستى ءبىر وي كەلەدى.

مەنىڭشە، بۇگىنگى كۇننىڭ باستى دياگنوزى سول: مەملەكەتتىك ساياسات جانە سوعان تاۋەلدى قوعامدىق وي وقيعالاردىڭ سوڭىندا كەلەدى!

مەملەكەت تاراپىنان كۇن ءتارتىبىن انىقتاۋ جوق (ارينە، كەي ساتتەرى جوعارىدان رەتتەلەتىن ساياسي تەحنولوگيالار سەزىلىپ قالاتىنى راس، بىراق ول تەحنولوگيالار باستى تاقىرىپتاردى قامتىماي، وسەك پەن توسەكتەن، كاكىر-شۇكىردەن اسا الماي جاتادى).

بولۋى ىقتيمال تەندەنتسيالار مەن وقيعالاردىڭ الدىن-الۋ تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى ۇيات، ول جاعى تىم-تىرىس.

كەيدە بيلىكتىڭ ءوزى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى جەڭىل تاقىرىپتار مەن تۇرپايى ءپوپۋليزمنىڭ ىعىنان شىعا الماي جاتادى.

ماسەلەن، بۇگىنگى كۇننىڭ ەڭ باستى قاراما-قايشىلىعىن الايىق. ونىڭ ءمانىسى مىنادا.

وتىز جىل بويىنا تالان-تاراجعا تۇسكەن ەل ەكونوميكاسىن قالپىنا كەلتىرۋ ءىسى بىرقاتار قاتاڭ شارالاردى قولعا الۋدى قاجەت ەتەدى. باسقاشا ايتقاندا، كوپشىلىككە جاعا بەرمەيتىن قيىن شەشىمدەر قابىلدايتىن كەز كەلدى. ول – ەكونوميكانىڭ قاتاڭ زاڭدارى مەن زاڭدىلىقتارىنا ساي قادامدار، الايدا مۇنداي رەفورمالار حايپشىلار مەن پوپۋليستەردىڭ اقپاراتتىق قارسىلىعىن تۋعىزارى ءسوزسىز. ناتيجەسىندە، ەكونوميكا زاڭدارىنان بەيحابار ازاماتتار سول توپتىڭ سوڭىنا ەرىپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن.

مۇنداي ساياسي شاراسىزدىق پەن بەيقامدىقتى مەملەكەتتىڭ بەرەكەسىن كەتىرگىسى كەلەتىن ىشكى جانە سىرتقى كۇشتەر پايدالانىپ كەتسە، نە ىستەيمىز؟!

وسى ورايدا اكەجان قاجىگەلدين باسقارعان 90-جىلداردىڭ ورتاسىنداعى ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىن ەسكە الامىن. ءوزىم سول كەزدە ۇكىمەت ءباسپاسوز قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى بولاتىنمىن.

سوۆەت داۋىرىندە ءبارى تەگىن نەمەسە ارزان بولاتىن. ماسەلەن، تۇرعىندار كوممۋنالدىق قىزمەت ءۇشىن جالاقىسىنىڭ 1-2 پروتسەنتىن عانا تولەيتىن، قالعانىن مەملەكەت رەتتەپ وتىراتىن. ال نارىق تالابىنا ساي قىزمەتتىڭ تولىق اقىسى تولەنۋى ءتيىس ەدى: ادام سميت زامانىنان شارت سونداي.

مىنە، سول جىلدارى ەكونوميكانىڭ نارىق زاڭدارىنا كوشۋى وسىنداي قيىن قادامداردى قاجەت ەتتى.

وعان تەگىندىك پەن ارزاندىققا ۇيرەنىپ قالعان كوپشىلىك قارسى بولعانى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

ءبىز بولساق، كۇنى-ءتۇنى تەلەەكراننان تۇسپەي، مۇنداي رەفورمانىڭ قاجەتتىگىن دالەلدەۋگە تىرىسىپ جاتتىق. ءبىزدى بالاعاتتاپ، جامانداپ، سىناعاندار دا تابىلىپ جاتتى. بىراق ءبىز ءوز سوزىمىزگە جانە وزىمىزگە سەندىك.

ارينە، ول كەزدەگى رەفورمالاردىڭ كولەڭكەلى تۇستارى دا بولدى، ماسەلەن، جاپپاي جەكەشەلەندىرۋ كەزىندەگى جونسىزدىكتەر. الايدا، ونداي جايت بۇكىل ادامزات مويىنداعان، ءوزىنىڭ وركەنيەتتىك جولى دەپ تاڭداعان نارىقتىق رەفورمالاردىڭ قاجەتتىگىن جوققا شىعارا المايدى.

90-شى جىلدارعى ەكونوميكالىق رەفورمالار قازاقستاننىڭ نارىق جولىنا ءتۇسۋىنىڭ نەگىزىن قالاپ بەرگەنىن بۇگىندە ءبارى مويىندايدى.

مەنىڭشە، جاڭا قازاقستان ءدال سونداي ەكونوميكالىق جانە يدەولوگيالىق جولايىرىقتىڭ الدىندا تۇر.

ولاي بولسا، ەل بولاشاعىنا كەسىرىن تيگىزەتىن قاۋىپتى حايپشىلدىق پەن پارىقسىز ءپوپۋليزمنىڭ پالەسىنەن تۇبەگەيلى ايىعىپ، ەل بولاشاعى تۋرالى كەلەلى ءارى بۇكپەسىز اڭگىمە باستاۋ كەرەك!

ءتۇيىن: مەنىڭ بۇل ءسوزىم مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق رەتتەۋ ءرولى مەن الەۋمەتتىك جاعىنان قورعالماعان توپتارعا مىندەتتى تۇردە كومەك بەرۋى كەرەك دەگەن تالاپتى جوققا شىعارۋ ەمەس. ول اكسيوما! مەن تەك الداعى كەزەڭدە قابىلدانۋى ىقتيمال قيىن شەشىمدەردى قالىڭ جۇرتقا الدىن-الا جانە ءجوندى ءتۇسىندىرۋ تۋرالى ايتىپ وتىرمىن. 

ءامىرجان قوسان

Abai.kz