جاناربەك ءاشىمجان باستاعان ماجىلىستەگى «AMANAT» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى قر پرەمەر-ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆتىڭ اتىنا دەپۋتاتتىق ساپۋال جولداپ، الەۋمەتتىك جەلىلەرگە باقىلاۋدى كۇشەيتۋدى تالاپ ەتىپتى.

دەپۋتاتتىق ساۋالعا قول قويعاندار: «AMANAT» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى – جاناربەك ءاشىمجان، ەلنۇر بەيسەنباەۆ، امانجول ءالتاي، قازىبەك الىشەۆ.

ءبىز اتالعان دەپۋتاتتىق ساۋالدى Abai.kz وقىرماندارىنىڭ تالقىسىنا قاز قالپىندا ۇسىنىپ وتىرمىز...

جاناربەك ءاشىمجان، ءماجىلىس دەپۋتاتى:

– قۇرمەتتى ولجاس ابايۇلى!

بۇگىنگى تاڭدا بالالاردىڭ الىپپەسى – الەۋمەتتىك جەلى، ەمىزىگى – TikTok, بەسىك جىرى – Instagram دەسەك ارتىق بولماس. ادامزات بالاسىن وتىرعىزىپ-تۇرعىزعان وسى قۇبىلىستاردىڭ اسەرى – اسىرەلەپ ايتساق اتوم بومباسىنان كەم بولماي تۇر.

وتكەن جىلى ارىپتەسىم ەرلان سايىروۆ TikTok پلاتفورماسىنىڭ قوعامداعى كەرى اسەرى تۋرالى ءتيىستى ورىندارعا دابىل قاعىپ ەدى، سەلت ەتكەن جان جوق.

سەناتور ارىپتەسىمىز نۇرتورە ءجۇسىپ «بۇرىن بالالالاردى «تاك-تاكپەن» تاربيەلەيتىن ەدىك، قازىر TikTok-پەن تاربيەلەپ جاتىرمىز» دەپ ەدى مىنبەدەن. ءولى تىنىشتىق.

ءسوز جوق، قازىر – اقپاراتتىق عاسىر. الەۋمەتتىك جەلىلەر ءومىرىمىزدىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدى. پايدالى جاعى دا جوق ەمەس. الايدا، ۇلتتىق تاربيە مەن ءداستۇر-سالتىمىزدىڭ ۋىقتارىن تالقانداپ، اقىل توقتاتپاعان، جاقسى مەن جاماندى ءالى تولىق اجىراتىپ ۇلگىرمەگەن بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى مەڭدۋانا جەگەندەي مەڭىرەۋ الەمگە باستاپ بارا جاتقان جاعدايدىڭ الدىن الماساق وپىق جەيمىز.

بۇل رەتتە، بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىندا TikTok كەڭىنەن تانىمال. سوڭعى ەكى جىلدا 14,1 ملن. قازاقستاندىق تىركەلىپتى. بۇل جەلىنىڭ نەگىزگى تۇتىنۋشىلارى دا – سول بەسىكتەن بەلى شىقپاعان بالالار مەن جاستار. وندا پايدالى كونتەنتتەن گورى، جاستارعا تەرىس اسەر ەتەتىن زياندى اقپاراتتار ءورىپ ءجۇر.

قۇمار ويىنداردى جارنامالاۋ، ستريمدەر ارقىلى ادەپسىز ارەكەتتەر كورسەتۋ، بوقاۋىز سوزدەر، پورنوگرافيا، سۋيتسيدكە شاقىرۋ، ءدىني ۋاعىزداردىڭ وڭدى-سولدى تارالۋى، بۋللينگ، تىيىم سالىنعان زاتتاردىڭ جارناماسى سەكىلدى تەرىس ارەكەتتەرگە شاقىراتىن لاس اقپاراتتار وسى TikTok ارقىلى تارالۋدا. جاسوسپىرىمدەردىڭ TikTok-تان كورگەنىن قايتالاپ، جاعىمسىز قىلىق پەن ادەپسىز ىسكە ءۇيىر بولىپ بارا جاتقانى دا جاسىرىن ەمەس.

ماسەلەن، «مىسىق سەرۋەنى» دەپ اتالاتىن چەللەندجدى مىڭداعان جاس قايتالاسا، وعان قاتىسۋشىلار پوديۋم مودەلىندەي كوشەدە ءوتىپ بارا جاتقان ادامداردىڭ الدىندا ءجۇرۋى ءتيىس. ءمان-ماعىناسى جوق چەللەندجدىڭ قارالىمى 500 ميلليوننان اسقان.

ەكى جاستىڭ بىرىنە كەلمەگەن قىزدارىمىزدى بوكسەمەن بيلەۋگە شاقىرىپ، ارنايى ۇيرەنۋ ۇلگىلەرىن ۇسىنىپ جاتقان كونتەنتتەر ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتادى.

راسىندا، قازىرگى تاڭدا ۇرپاق تاربيەسىمەن تىكەلەي الەۋمەتتىك جەلىلەر اينالىسۋدا. سونىڭ سالدارىنان ۇلتتىق قۇندىلىقپەن سۋسىنداماعان جاس ۇرپاق ءوسىپ كەلەدى.

وسىنى ەسكەرىپ الەم ەلدەرى مۇنىڭ ودان ءارى ەتەك الۋىنا جول بەرمەۋ ماقساتىندا TikTok-قا شەكتەۋ قويۋ نەمەسە ونداعى كونتەنتكە باقىلاۋدى كۇشەيتۋدى قولعا الۋدا.

ماسەلەن، رەسەي، قىرعىزستان، وزبەكستان، تاجىكستان ەلدەرى TikTok جەلىسىنە ءىشىنارا نەمەسە تولىق شەكتەۋ قويدى. ال، فرانتسيا ۇكىمەتى جاسوسپىرىمدەردىڭ ينتەرنەتكە قولجەتىمدىلىگىن زاڭنامالىق دەڭگەيدە رەتتەدى.

اۆستراليا 16 جاسقا دەيىنگى بالالارعا قولدانۋدى زاڭمەن شەكتەدى. وسى جوعارىدا اتالعان ەلدەردىڭ ءبىر بىلگەنى بار شىعار... ەۋروپالىق وداق، كانادا، ۇلىبريتانيا، جاڭا زەلانديادا بالالار قاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى الاڭداۋشىلىققا بايلانىستى 2023 جىلى شەشىم قابىلداپ ۇلگەرگەن. كەرەك دەسەڭىز، TikTok-تىڭ اتاسى سانالاتىن قىتايدىڭ وزىندە بۇل پلاتفورما قولجەتىمدى ەمەس.

ءبىز دە جەدەلدەتىپ TikTok-قا شەكتەۋ قويۋ ماسەلەسىن قاراستىرعانىمىز ءجون. ويتكەنى، TikTok-تى شامادان تىس قولدانۋدىڭ پسيحولوگيالىق الەۋمەتتىك جانە اكادەميالىق سالدارى، بالانىڭ ساناسى مەن دەنساۋلىعىنا كەرى اسەرى از ەمەس. ءتىپتى، وفتالمولوگ دارىگەرلەر تەلەفونعا تەلمىرگەن بالالاردىڭ اراسىندا كەيىنگى بەس جىلدا كوز اۋرۋلارى كۇرت كوبەيىپ كەتكەنىن ايتادى.

سوندىقتان ۇرپاعىمىزدى TikTok-تان كەلەر ازعىندىقتان اراشالاپ قالۋ ءۇشىن وسى ماسەلەنى تاعى كوتەرۋىمىزگە تۋرا كەلىپ وتىر.

سوندىقتان، ۇكىمەتكە كەلەسى شارالاردى قولعا الۋدى ۇسىنامىن.

1. تيكتوكتاعى ادەپكە، ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا، ءداستۇرىمىز بەن سالتىمىزعا قايشى كەلەتىن، بالالاردىڭ ساناسىن ۋلايتىن، تەرىس ادەتتەرگە شاقىراتىن بارلىق كونتەنتكە شەكتەۋ قويۋ.

2. ەلىمىزدە تيكتوكتى كامەلەتتىك جاسقا تولماعان بالالاردىڭ پايدالانۋىنا قاتاڭ شەكتەۋ قويۋ نەمەسە مۇلدەم تىيىم سالۋ تەتىكتەرىن قاراستىرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمسىز.

ساۋالعا زاڭدا كورسەتىلگەن مەرزىمگە ساي جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىز.

Abai.kz