باسى: نەمىس جازۋشىسى: «قىتايدىڭ قازىرگى ادەبيەتى - قوقىس...»

«قىتايدىڭ قازىرگى ادەبيەتى قوقىس»، «قىتاي جازۋشىلارى شەتىنەن اراقكەش، ماقتانشاق، جالقاۋ، ۋاقىتىن بوسقا وتكىزەدى»، «قازىرگى قىتاي جازۋشىلارى ادامنىڭ قانداي جاراتىلىس ەكەنىن مۇلدە بىلمەيدى»، «قىتايلىق جازۋشىلار كوپ جازعان سايىن ناشار جازادى»... بۇل سوزدەردىڭ بارلىعى نەمىستىڭ بەلگىلى سينولوگ عالىمى گۋ بيندىكى.

جالعاسى...

6

ۆاڭ تسزەنتسي

ۇلكەن پەرى ۆاڭ دەپ اتايدى ونى. ادەبي سىنشىلار «جارتىلاي ادام، جارتىلاي پەرى» دەپ باعالادى. ۆان تسزەنتسي 1940 جىلدارى ادەبي ورتاعا ەندى. سول كەزدە بيلىككە كەلگەن جاڭا قىتاي ۇكىمەتى ونىڭ جازۋىنا تىيىم سالعان، سولاي جازۋدى توقتاتتى. الايدا ول 1980 جىلدارى ادەبيەت ساحاناسىنا قايتا كەلدى. ول جاقسى شىعارمالارىنىڭ كوپشىلىگىن 1980 جىلدارى جازدى.

ول شەن سۋڭۆەننىڭ شاكىرتى جانە شەن سۋڭۆەن شىعارماسىنىڭ مۇراگەرى. شەن سۋڭۆەننىڭ شىعارمالارىن ۇناتاتىندارعا ۆان تسزەنتسي دە ۇنايدى. ونىڭ «ەركىن باعىتتا جازعان روماندارىن» وقۋ وتە قىزىقتى. ۆاڭ تسزەنتسيدىڭ اڭگىمەلەر جيناعىن ساتىپ الىپ وقىساڭىز وكىنبەيسىز. ونىڭ جازعانىنىڭ ءبارى قىسقا اڭگىمەلەر. اسىرەسە «تىيىمدار تۋرالى وسيەتتەر»، «دا ناو حرونيكالارى» جانە «سۋي حاننىڭ ءۇش دوسى» كەرەمەت. 1980 جىلدارداعى قىتاي ادەبيتىن ۆان تسزەنتسيسىز ەلەستەتۋ مۇلدە مۇمكىن ەمەس-اۋ.

7

سۋ توڭ

سۋ توڭنىڭ روماندارىن «كەرەمەت» دەپ ايتساق جاراسادى. «وڭتۇستىككە بار، توقتاما» «يمپەراتور رەتىندەگى ءومىرىم» ء(بىرىنشى رەت كورگەندە، عالامتور رومانى دەپ ويلايسىڭ). سۋ توڭنىڭ شىعارماسىنداعى تىرەك سوزدەر «وڭتۇستىك»، «ايەل»، «ادەمى».

سۋ توڭ شىعارمالارى ءار قاشان ادام بولمىسىن بەينەلەيدى. ونىڭ «كوكنار ءۇيى»، «قىزىل ۇنتاق»، «توپتاعى ايەلدەر مەن كۇڭدەر» (چجاڭ يموۋ وسى شىعارما نەگىزىندە «قىزىل فوناردى كوتەرۋ» دەگەن كينو ءتۇسىردى) جانە «ايەلدەر ءومىرى» پوۆەستتەرىن وقۋ كەرەك. سۋ توڭنىڭ سوڭعى ءۇش رومانى: «بينۋ»، «وزەن جاعاسى» جانە «سارى تورعايدىڭ حيكاياسى». ءبىرىنشى رومانى ونشا ەمەس، ەكىنشىسى جاقسى جازىلعان. ال ماو دۋن ادەبيەتى سىيلىعىن العان  «سارى تورعايدىڭ حيكاياسى» سونداي كەرمەت ەمەس، بۇل شىعارمانىڭ دايەكتەرى ءالسىز. «وزەن جاعاسى» مەن «سارى تورعايدىڭ حيكاياسى» تىم ۇقساس. سۋ توڭنىڭ الداعى تۋىندىلارى سەرپىلىس جاسايدى دەپ سەنەمىز. «قالانىڭ سولتۇستىگى» مەن «تاتۋيروۆكالار ءداۋىرى» زورلىق-زومبىلىققا تولى، بۇل سۋ توڭ روماندارىنىڭ تاعى ءبىر قىرىن كورسەتەدى.

8

ۆاڭ اني

ۆاڭ اني «ايەل جازۋشى» دەگەن ءسوزدى ۇناتپايدى. ول ايەل جازۋشى ەمەس، جازۋشى ەكەنىن ايتادى. كەيبىر ادامدار ۆاڭ ءانيدى چجان ءايليننىڭ تۋىسى دەپ سانايدى، بىراق بۇل مۇلدە دۇرىس ەمەس.

ونىڭ «ماڭگىلىك وكىنىشى» تاماشا رومان جانە ونى كوپ ادام وقۋى كەرەك. «تيانشياڭ» رومانى جاقسى جازىلعان. ۆاڭ اني - جالعىزدىق تۋرالى جازۋعا وتە شەبەر جازۋشى. ونىڭ شىعارمالارىنداعى كەيىپكەرلەر كوبىنەسە ءوزىن جالعىز سەزىنەدى. الايدا ونىڭ روماندارىن وقىعاندى ​​ونشا ۇناتپايمىن. ويتكەنى ادام پسيحولوگيالىق كۇي-جايىن قاتتى مىجىپ جازادى. ونىڭ «كىشكەنتاي باوجۋاڭ»، «تاۋسىلۋ»، «كىشكەنە قالاداعى ماحاببات». 2016 جىل ۆاڭ اني ءۇشىن روماندار جازعان جىل بولعان سياقتى. سوڭعى شىعارماسى «انونيم» جاڭا جارىق كوردى.

9

چجاڭ سيانلياڭ

ءبىلىمدى جازۋشى، شىعارمالارىنىڭ بارلىعى دەرلىك مادەني توڭكەرىس تاقىرىبىن قامتيدى. سونىمەن بىرگە ول 1990 جىلدارداعى نارىقتىق اعىسقا ىلەسە «تەڭىزگە تۇسكەن» قالامگەردىڭ وكىلى، ۇلكەن تابىسقا جەتتى. كوپتەگەن ادامدار ونىڭ روماندارىن وقىدى. بايقاۋىمشا ونىڭ روماندارىندا ومىردەن، بولمىستان، تىرلىكتەن ءتۇڭىلۋ بايقالادى.

ونىڭ شىعارمالاردى دا كوپ تالاس تۋدىردى. مەن «ەركەكتىڭ جارتىسى – ايەل» دەگەن رومانىن وقۋدى ۇسىنامىن. ۇناسا جالعاستى «جاسىل اعاشتى» وقۋعا بولادى، بىراق ونىڭ ەڭ جوعارى باعالانعان تۋىندىسى «ءولىم ادەتى». ايتپاقشى، مەن چجاڭ سيانلياننىڭ جەكە ءومىرى تۋرالى ءبىراز وسەك ەستىدىم. ول كەيىن كينو جانە تەلەسەريالعا ينۆەستيتسيا سالىپ، كوپ اقشا تاپتى.

10

چجاڭ چەنچجي

چجاڭ چەڭچجي دۇڭگەن جازۋشى، بەيجىڭ ۋنيەرسيتەتىن تاۋىسقان ماماندىعى ارحەولوگ. ونىڭ شىعارمالارى ومىرشەڭدىككە تولى، ەموتسيونالدى ءورشۋ سەزىمى بار. ماعان ونىڭ روماندارى ونشا ۇنامايدى. ۇستامسىز ەموتسيالاردى سۋرەتتەۋگە كوپ كوڭىل اۋدارادى.

مۇنداي سەزىمدى ۇناتاتىندار ونىڭ «سولتۇستىك وزەن» مەن «قارا ايعىرى» روماندارىن وقىسىن. «رۋح تاريحى» – مۇسىلماندار ءومىرىن جازعان ەڭبەك. بۇل ەڭبەك ءاربىر مۇسىلماننىڭ وتباسىندا بولسا دەيدى، ونى قاسيەتتى كىتاپ رەتىندە باعالاعان. چجان چەڭچجي ءوزى مۇنىسىن ماقتان تۇتادى.

جالعاسى بار...

نۇرحالىق ابدىراقىن

Abai.kz