باسى: كەشىگىپ تۋعان كەرەمەت

جالعاسى: ءى چەمپيونات. 1960. كەڭەس فۋتبولىنىڭ التىن ءداۋiرi

جالعاسى: ءىى چەمپيونات. 1964. «قىزىل فۋريانىڭ» تۇڭعىش تابىسى

جالعاسى: ءىىى چەمپيونات. 1968. تەرىس تۇسكەن «تەڭگە»

جالعاسى: IV چەمپيونات. 1972. المانشا ارمان-كوماندا

جالعاسى: V چەمپيونات. 1976. سەگىز ساعاتقا سوزىلعان تۋرنير

جالعاسى: ءVى چەمپيونات. 1980. نەمىستەردىڭ ەكىنشى التىنى

جالعاسى: ءVىى چەمپيونات. 1984. ميشەل پلاتيني فەستيۆالى

جالعاسى: ءVىىى چەمپيونات. 1988. «عاسىر گولى» جانە عالامات فۋتبول

جالعاسى: ءىح چەمپيونات. 1992. «دات ءديناميتىنىڭ» ءدۇمپۋى

جالعاسى: ح چەمپيونات. 1996. فۋتبول ءوز ۇيىنە ورالدى

بريۋگگەدەگى فۋتبول دەتەكتيۆى

حح عاسىردىڭ سوڭىنا قاراي قارت قۇرلىقتاعى مەملەكەتتەر سانى تاعى دا وسە ءتۇستى. ۋەفا 1995 جىلعى كونگرەسىندە ءوز قۇرامىنا بوسنيا مەن گەرتسەگوۆينانى، اراعا ءبىر جىل سالىپ اندوررانى قابىلدادى. ءسويتىپ، بۇل چەمپيوناتقا ۇزىن سانى 51 كوماندا قاتىستى. تۇڭعىش رەت فينالدىق تۋرنير ءبىر ەمەس، ەكى ەلدىڭ اۋماعىندا وتكىزىلدى.

فينالدىق تۋرنير تاريحتاعى ەڭ ۇزدىك قۇرلىق دوداسىنىڭ ءبىرى رەتىندە ەستە قالدى. وسى دودانىڭ جانكۇيەر جانىن راحاتقا بولەگەن ناعىز كوزايىم كومانداسى – پورتۋگاليا بولدى. ۋمبەرتۋ كوەليۋدىڭ شاكىرتتەرى «ا» توبىنداعى قارسىلاستارىنىڭ ءبارىن تىزە بۇكتىرگەنىمەن قويماي، بارلىق كەزدەسۋدە دە عاجايىپ ويىن ورنەگىن كورسەتتى. ولاردان رۋمىندار دا قالىسپاۋعا تىرىستى. كەرىسىنشە، قۇرلىق فۋتبولىنىڭ كورمەگەنى جوق قوس كوكجالى – انگليا مەن گەرمانيا وتە سولعىن وينادى. سوندىقتان ولاردىڭ توپتىق تۋرنيردە-اق توڭقالاڭ اسۋى ەشكىمگە دە ەرسى كورىنگەن جوق.

«ۆ» توبىندا قورعانىس شەبىن تاستاي عىپ بەكىتكەن يتاليا قۇراماسى وزىپ شىقتى. كەزىندە ءوزى بالا كۇنىنەن جاتتاپ وسكەن «كاتتەناچچو» الىپپەسىن ءارى قاراي دامىتقان دينو دزوفف ءوز شاكىرتتەرىن دە سولاي وقىتقان سىڭايلى. «سكۋادرا ادزۋررانىڭ» العى شەبى دە العىرلىق تانىتتى: قارسىلاستارى ءۇشىن فرانچەسكو تولدو قورعاعان قاقپانى ءدال كوزدەۋدىڭ ءوزى مۇڭ بولىپ جۇرگەندە، فيليپپو يندزاگي باستاعان يتاليان شابۋىلشىلارى ولاردى بىرنەشە رەت قاپى قالدىرىپ كەتە باراتىن. 1996 جىلعى قۇرلىقتىق دودادا بىردە-ءبىر دوپ سوعا الماي، بوسقورجىن قايتقان تۇركيا كومانداسى بۇل جولى الاڭ يەلەرىنىڭ ءبىرى – بەلگيا فۋتبولشىلارىنان باسىم ءتۇسىپ، 2-ورىنعا يە بولدى.

«س» توبىنداعى جارىس قوس بىردەي سەنساتسيامەن باستالدى: اۋەلى يۋگوسلاۆيا قۇراماسى سلوۆەنيادان ويسىراي (0:3) ۇتىلىپ جاتىپ، تارازى باسىن تەڭەستىرىپ كەتتى. سوسىن «وسى توپتا كوش باستايدى» دەلىنگەن يسپاندىقتار وتە سۇرەڭسىز ويىن كورسەتىپ، نورۆەگيادان جەڭىلىپ قالدى. بۇدان كەيىن پيرەنەيلىكتەردىڭ باس باپكەرى كاماچو ءوز قاتەلىكتەرىنەن قورىتىندى شىعارىپ، ناعىز بابىندا تۇرعان سانتياگو كانيسارەس پەن گايسكا مەندەتانى نەگىزگى قۇرامعا قوستى. كۇشەيگەن كوماندا سلوۆەندىكتەردەن 2:1 ەسەبىمەن باسىم ءتۇستى. سوندا دا كەلەسى كەزەڭگە شىعۋ ءۇشىن ولار سوڭعى تۋردا يۋگوسلاۆيانى ۇتۋ كەرەك بولاتىن. قىم-قيعاش سيۋجەتىمەن جانكۇيەر جادىندا قالعان بۇل ماتچقا جۋرناليستەر تاراپىنان «بريۋگگەدەگى فۋتبول دەتەكتيۆى» دەگەن ايدار تاعىلدى. ءبىر ويىنشىسىنىڭ الاڭنان قۋىلعانىنا قاراماستان بالقان تۇبەگىنەن كەلگەن قوناقتار ءۇش رەت العا شىقتى. ءسويتىپ، 90-مينۋتتا 3:2 ەسەبىمەن جەڭىپ جاتتى. بۇل كەزدە نورۆەگيا – سلوۆەنيا ماتچى تەڭ اياقتالىپ، سكانديناۆتار «شيرەك فينالعا شىقتىق» دەپ ءماز بولا باستاعان ەدى. الايدا بريۋگگەدەگى ماتچتىڭ تورەشىسى فرانتسۋز جيل ۆەسسە نەگىزگى ۋاقىتقا باقانداي بەس مينۋت قوستى. 92-مينۋتتا مەندەتا پەنالتيدەن ەسەپتى تەڭەستىردى. ويىندى ورتادان باستاي سالىسىمەن يسپاندىقتار تاعى العا ۇمتىلدى دا، گۆارديولانىڭ تەزدەتىپ العا اسىرعان دوبى تۋرا سول اياعىنا ءدوپ كەلە قالعان الفونسو جەڭىس دوبىن سوقتى – 4:3! كاماچونىڭ جىگىتتەرى 1-ورىن الدى، ال نورۆەگتەر ۇيىنە قايتتى.

«D» توبى – قۇرامى جاعىنان وتە كۇشتى ەدى. ازۋى التى قارىس چەحيا مەن فرانتسيانىڭ، سونداي-اق اناۋ-مىناۋدىڭ وڭ جامباسىنا كەلە بەرمەيتىن وڭقاي اسىقتاي دانيانىڭ ورتاسىنا تۇسكەن گوللاند كومانداسىنىڭ جولى تىپتەن قيىن ەدى. سونى بىلگەندەي تورەشىلەر ولارعا العاشقى ويىننان-اق كومەكتەسە باستادى: يتاليان تورەشىسى پەرلۋيدجي كوللينا 89-مينۋتتا چەحتاردىڭ قاقپاسىنا وتە كۇماندى 11 مەترلىك بەلگىلەدى. پاۆەل نەدۆەد جەرگە تىزەرلەي وتىرا قالىپ جالبارىنسا دا، تورەشى ەش جىبىمەدى. بۇدان كەيىن دەڭگەيى وتە جوعارى چەحيا كومانداسى فرانتسۋزداردان جەڭىلۋگە ءماجبۇر بولدى (1:2). ءسويتىپ، جاپ-جاقسى ويىن كورسەتسە دە، ولار توپتىق تۋرنيردەن اسا الماي، ءۇش ويىندا دا ۇتىلعان داتتارمەن بىرگە ەلىنە ەرتە قايتتى. شيرەك فينالعا گوللانديا مەن فرانتسيا شىقتى.

قىم-قيعاش دراما

پلەي-وفف ساتىسىنداعى ويىندار وتە مازمۇندى ءوتتى. 2:0 ەسەبىمەن پورتۋگاليا تۇركيادان، يتاليا رۋمىنيادان باسىم ءتۇستى. اۋەلگى بەلدەسۋدە 23 جاستاعى تالانتتى شابۋىلشى نۋنۋ گوميش قوس دوپ سوعىپ كوزگە تۇسسە، رۋمىندارمەن جەكپە-جەكتە يتاليالىقتاردىڭ ءبىراز تەرلەۋىنە تۋرا كەلدى. ولاردى اسىرەسە گەورگە حادجي سوققىسىنىڭ قاقپا باعاناسىنا ءتيىپ كەرى سەرپىلۋى قاتتى شوشىتتى. جالپى بۇل ويىن ءوزىنىڭ قۇراما ساپىنداعى 125-ماتچىن وتكىزگەن «كارپات مارادوناسى» ءۇشىن تىم ءساتسىز بولدى: اۋەلى ول انتونيو كونتەنىڭ اياعىن سىندىرا جازدادى (ناتيجەدە «سكۋادرا ادزۋررانىڭ» جارتىلاي قورعاۋشىسى ءۇشىن چەمپيونات ەرتە اياقتالدى), سوسىن قارسىلاستىڭ ايىپ الاڭىندا ەشكىم ويىن ەرەجەسىن بۇزباسا دا، سۇلاپ ءتۇسىپ، تورەشىدەن پەنالتي تالاپ ەتكەنى ءۇشىن ەكىنشى ەسكەرتۋىن الىپ، الاڭنان قۋىلدى.

وسىعان دەيىنگى ويىنداردا 7 دوپ جىبەرىپ العان يۋگوسلاۆتاردىڭ قورعانىسى گوللانديامەن كەزدەسۋدە ءتىپتى قاقىراي سوگىلدى (1:6). بۇل كەزدەسۋدە پاتريك كليۋيۆەرت حەت-تريك جاسادى. التى دوپتىڭ ۇشەۋىنە ۇلەس قوسقان دەننيس بەرگكامپتىڭ ەڭبەگىن دە ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك. ال يسپانيا – فرانتسيا ماتچى قارسىلاستاردىڭ اسەم ويىنىمەن عانا ەمەس، درامالىق سيۋجەتىمەن دە ەستە قالدى. ويىن اياقتالۋعا ءبىر مينۋت قالعاندا تورەشى فرانتسۋزداردىڭ قاقپاسىنا ادىلەتتىلىگى كۇمان تۋعىزاتىن 11 مەترلىك ايىپ دوبىن بەلگىلەدى. قۇداي ءبارىن كورىپ تۇرسا كەرەك، ءراۋلدىڭ سوققىسى قاقپادان تىم جوعارى كەتتى.

جارتىلاي فينالدىق كەزدەسۋلەر درامالىق شيەلەنىس جاعىنان بارىنەن دە اسىپ ءتۇستى. وسىعان دەيىن ەكى شابۋىلشىمەن ويناپ كەلگەن پورتۋگاليا قۇراماسى الەم چەمپيوندارىمەن جەكپە-جەكتە ءسال جۇرەكسىندى مە ەكەن، ورتاڭعى شەپتى كۇشەيتىپ، العا جالعىز نۋنۋ گوميشتى جىبەردى. سوندىقتان با، ايتەۋىر ولار كوبىنە ارتقا قارايلاپ، بۇعان دەيىنگى ويىندارداعىداي ەركىن قيمىلداي المادى. الاڭ ورتاسىندا وتە تىعىز وينايتىن فرانتسۋزدار تەحنيكالىق جاراعى پورتۋگالدىقتاردىڭ دوپتى ەركىن قابىلداپ، يگەرۋىنە مۇمكىندىك بەرگەن جوق. اۋەلدە ايقىن باسىمدىق تانىتا الماعان فرانتسيا فۋتبولشىلارى ەكىنشى تايم بويىنا ويىن تىزگىنىن ءوز قولدارىندا ۇستادى. اسىرەسە زينەدين زيدان وتە تاماشا وينادى. ماتچ تاعدىرىن شەشكەن پەنالتيدى دە ول وتە سالقىنقاندىلىقەن ورىندادى (بۇل – ەۋروپا چەمپيوناتتارى تاريحىنداعى ەكىنشى «التىن گول»). بۇل 11 مەترلىك قوسىمشا ۋاقىتتا ەسەپ 1:1 بوپ تۇرعان كەزدە تەرري ءانريدىڭ قاقپاشىنى الداپ ءوتىپ، بوس قاقپاعا دومالاتا سالعان دوبىن قورعاۋشى ابەل شاۆەر قولمەن قايتارعان سوڭ بەلگىلەنگەن ەدى.

ال گوللانديا – يتاليا ماتچىندا 11 مەترلىك نۇكتەگە جاقىنداعان ويىنشىلاردىڭ جۇيكەسى ءدال ونداي مىقتى بولماي شىقتى. ويىن بارىسىندا فرانك دە بۋر مەن كليۋيۆەرت ەكى رەت پەنالتي سوعا المادى! يتاليانىڭ نىعىز قورعانىسى بۇل كەزدەسۋدە دە سىر بەرگەن جوق. اسىرەسە بۇكىل چەمپيونات بويىنا بيىك دەڭگەيدەن كورىنگەن پاولو مالديني، الەسساندرو نەستا جانە فابيو كانناۆارو سىندى شەبەرلەر ەرلەدى. بىلاي قاراعاندا، ءاۋ باستا قۇداي دا، تورەشى دە الاڭ يەلەرىنە بولىسقانداي كورىنگەن: 33-مينۋتتا يتاليالىق جارتىلاي قورعاۋشى دجانلۋكا دزامبروتتا الاڭنان قۋىلىپ، «سكۋادرا ادزۋررا» ازشىلىقتا قالدى. بىراق ماتچ بويىنا باستان-اياق شابۋىلداۋمەن بولعان فرانك رايكاارد شاكىرتتەرى سول ۇستەمدىكتەرىنەن تۇك تە پايدا كورمەدى. كەرىسىنشە، قوسىمشا ۋاقىتتا ناعىز «التىن گول» سوعارلىق ۇرىمتال ءسات يتاليادا بولدى: وزىمەن جەكپە جەك شىققان ماركو دەلۆەككونىڭ ءدال بۇرىشتى كوزدەگەن سوققىسىن گوللاند قاقپاشىسى ەدۆين ۆان دەر سار اياعىمەن ارەڭ قاعىپ ۇلگەردى. ال ماتچتان كەيىنگى پەنالتي سەرياسىندا ونىڭ يتاليالىق ارىپتەسى فرانچەسكو تولدو بار شەبەرلىگىمەن تانىلدى. گوللاندىقتاردىڭ جۇيكەسى سىر بەردى: ولار ءتورت پەنالتيدىڭ تەك بىرەۋىن عانا سوعا الدى!

فينالدا وسىعان دەيىن قورعانىسقا كوپ كوڭىل ءبولىپ، تىلىنىڭ تياناقتىلىعىنان جەڭىسكە جەتىپ كەلگەن يتاليالىقتار اياق استىنان اشىق فۋتبولعا كوشتى. مۇندايدى كۇتپەگەن روجە لەمەرر مەن ونىڭ شاكىرتتەرى ءبىرىنشى تايمدا نە ىستەرىن بىلمەي قالدى. ولار تاكتيكانى وزگەرتىپ، قارسىلاسىنىڭ وسال تۇسىن تابام دەگەنشە، الگى دەلۆەككو ەسەپ اشىپ ۇلگەردى. دزوففقا كەرەگى دە وسى ەدى، ەندى ولار باياعى تاسقامال قورعانىسىنا قايتا كوشتى. بىراق فرانتسۋزدار ساسقان جوق، سالماقتى دا ساۋاتتى ويىنىن جالعاستىرا بەردى. اقىرىندا ولاردىڭ تەگەۋرىنىنە «كاتتەناچچونىڭ» ءوزى توتەپ بەرە المادى. اسىرەسە لەمەرردىڭ ەكىنشى تايمدا ويىنعا قوسقان جىگىتتەرى ەرلەدى: سيلۆەن ۆيلتور تارازى باسىن تەڭەستىردى، ال روبەر پيرەس شەشۋشى گولدىڭ اۆتورى داۆيد ترەزەگەگە تاماشا پاس شىعارىپ بەردى.

فرانتسيا قۇراماسى ەكىنشى رەت ەۋروپا چەمپيونى اتاندى.

ءحى ەۋروپا چەمپيوناتى

(2000 جىل، بەلگيا/گوللانديا)

فينالدىق تۋرنيردە 31 ماتچ وتكىزىلىپ، 85 دوپ سوعىلدى ء(بىر ويىندا ورتا ەسەپپەن – 2,74). مەرگەن فۋتبولشىلار: كليۋيۆەرت (گوللانديا), ميلوشەۆيچ (يۋگوسلاۆيا) – 5 دوپتان.

«ا» توبى

گەرمانيا – رۋمىنيا – 1:1, پورتۋگاليا – انگليا – 3:2, گەرمانيا – انگليا – 0:1, رۋمىنيا – پورتۋگاليا – 0:1, گەرمانيا – پورتۋگاليا – 0:3, رۋمىنيا – انگليا – 3:2.

1. پورتۋگاليا 3 7:2    9
2. رۋمىنيا 3 4:4    4
3. انگليا 3 5:6    3
4. گەرمانيا 3 1:5    1

«ۆ» توبى

بەلگيا – شۆەتسيا – 2:1, تۇركيا – يتاليا – 1:2, بەلگيا – يتاليا – 0:2, شۆەتسيا – تۇركيا – 0:0, بەلگيا – تۇركيا – 0:2, يتاليا – شۆەتسيا – 2:1.

1. يتاليا 3 6:2    9
2. تۇركيا 3 3:2    4
3. بەلگيا 3 2:5    3
4. شۆەتسيا 3 2:4    1

«س» توبى

يسپانيا – نورۆەگيا – 0:1, سلوۆەنيا – يۋگوسلاۆيا – 3:3, يسپانيا – سلوۆەنيا – 2:1, نورۆەگيا – يۋگوسلاۆيا – 0:1, يسپانيا – يۋگوسلاۆيا – 4:3, نورۆەگيا – سلوۆەنيا – 0:0.

1. يسپاني 3 6:5    6
2. يۋگوسلاۆيا 3 7:7    4
3. نورۆەگيا 3 1:1    4
4. سلوۆەنيا 3 4:5    2

«D» توبى

گوللانديا – چەحيا – 1:0, فرانتسيا – دانيا – 3:0, چەحيا – فرانتسيا – 1:2, گوللانديا – دانيا – 3:0, گوللانديا – فرانتسيا – 3:2, چەحيا – دانيا – 2:0.

1. گوللانديا 3 7:2    9
2. فرانتسيا 3 7:4    6
3. چەحيا 3 3:3    3
4. دانيا 3 0:10  0

شيرەك فينال

پورتۋگاليا – تۇركيا – 2:0, يتاليا – رۋمىنيا – 2:0, گوللانديا – يۋگوسلاۆيا – 6:1, يسپانيا – فرانتسيا – 1:2.

جارتىلاي فينال

پورتۋگاليا – فرانتسيا – 1:2 (قوسىمشا ۋاقىتتا), گوللانديا – يتاليا – 0:0 (پەنالتيدەن 1:3).

فينال

فرانتسيا – يتاليا – 2:1 (قوسىمشا ۋاقىتتا)

2 شىلدە. روتتەردام. «دە كەيپ» ستاديونى. 50 000 كورەرمەن. تورەشى فريسك (شۆەتسيا).

فرانتسيا: بارتەز، تيۋرام، بلان، دەساي، ليزارازيۋ (پيرەس، 86), ۆيەيرا، دەشام، زيدان، دجوركاەفف (ترەزەگە، 76), ديۋگارري (ۆيلتور، 58), انري.

يتاليا: تولدو، يۋليانو، كانناۆارو، نەستا، مالديني، پەسسوتتو، البەرتيني، دي بيادجو (امبروزيني، 65), فورە (دەل پەرو، 53), توتتي، دەلۆەككو (مونتەللا، 86).

گولدار: دەلۆەككو، 56 (0:1), ۆيلتور، 90 (1:1), ترەزەگە، 103 (2:1).

ەسكەرتۋ العاندار: دي بيادجو، كانناۆارو، تيۋرام، توتتي.

ساكەن سىبانباي

Abai.kz