قۇلجا قالاسىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

قۇلجا قالاسىنىڭ نەگىزىن 1698 جىلى جوڭعار حانى سىبان رابدان قالاعان ەكەن. بۇل قالا ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ورتالىعى بولعانىمەن، قالادا ۇيعىر، قىتاي، دۇڭگەن ۇلتتارى مولشىلىق بولىپ، قازاقتىڭ سانى 30 مىڭعا جەتپەيدى. قالا ىشىندەگى ازعانتاي قازاقتان تىس، قالانىڭ توڭىرەگىندەگى تاسكوپىر، اراوستەڭ، داردامتى، بايانداي وڭىرلەرىنىڭ اربىرىندە 2~3 مىڭنان قازاق تۇرادى. اراوستەڭ، داردامتى اۋىلدارى قۇلجا اۋدانىنان قوسىلعان بولاتىن. قازاعى تىم از نەمەسە جوق ەسەبىندەگى كەپەكجۇزى، قۇديارجۇزى، قارادوڭ، جاڭاجەر، ءپانجىم، حانبيڭ، توعىراق سىندى اۋىل-كەنتتەرىن اتامادىق.

قۇلجا قالاسىنىڭ قالا اۋماعى دۋلاتباق، چۋنتسين، شانحاي، ىلە، بەيجيڭ(پەكين), قازانشى، ءيشۇي(ۇشبۋرىل), سۋبويى، ەرەنباق، شوڭكوپىر، ازات، ءدوڭمالى، نينيۋان قاتارلى 13 اۋماقتان تۇرادى. قالاداعى قىرىق تەمىردىڭ قىلاۋىنان قۇرالعان ءارتۇرلى رۋلار: قىزاي، البان، كەرەي، سۋان، شەرۋ، قىپشاق، قوڭىرات، ۋاق، قاراكەرەي، ءتورتۋىل، جالايىر، قاڭلى، تورە، تولەڭگىت، قاراۋىلجاسىق، جاعالبايلى، شانىشقىلى، توبىقتى، سىرگەلى، شاپىراشتى، تەرىستاڭبالى، جاربولدى.

تاسكوپىر اۋىلى كوكشىلىك، جيدەلى، ءدوڭمالى قاتارلى 6 ەلدى مەكەندى قامتيدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان، سۋان، قوڭىرات، قاراكەرەي، ءتورتۋىل.

اراوستەڭ اۋىلىنا اراوستەڭ، بۇلاقباسى، ويمانبايتوعاي، گۇزەللىك، قارادوڭ قاتارلى 12 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، شەرۋ، سۋان، كەرەي، البان.

داردامتى اۋىلىنا داردامتى، بۇلاق، لاستاي قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، شەرۋ، سۋان، كەرەي، البان.

بايانداي كەنتىنە جاڭاكوپىر مولتەك اۋدانى جانە سۋ-الماتى، ءدوڭبازار، جاڭالىق سىندى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان، سۋان، كەرەي، ۋاق، قاراكەرەي، ءتورتۋىل، قىپشاق، قاراۋىلجاسىق، تەرىستاڭبالى، جالايىر.

ۇكىمەتتىڭ 2020 جىلعى رەسمي ساناعى بويىنشا، قۇلجا قالاسىندا 29 مىڭ 496 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، قۇلجا قالاسى قازاعىنىڭ جارىمىنا جۋىعىن قىزاي رۋى، ۇشتەن ءبىرىن البان رۋى ۇستايدى.

قۇلجا اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

بۇل اۋدانداعى ەڭ ۇلكەن قازاق اۋىلى — اۋليە اۋىلى. بۇل اۋىلدا 13 مىڭ قازاق تۇرادى. ەكىنشى ۇلكەن قازاق اۋىلى قارااعاش اۋىلىندا 10 مىڭ قازاق تۇرادى. جەلجۇزى، قاس، شولاقاي وڭىرلەرىنىڭ اربىرىندە نەشە مىڭنان قازاق تۇرادى. اۋداننىڭ باسقا اۋىلدارىندا قازاق سانى باسىمدىلىققا يە ەمەس. سوندىقتان، قازاعى شاقتى بولعان ءدوڭمازار، جاڭاتام، بايتوعاي، ءسامجۇزى، ۇيعىر-ءۇشون، ونجار، ءتۇرپانجۇزى، ۋگۇڭ، سادىقجۇزى، ءۇشون دۇڭگەن اۋىلى، مازار سىندى اۋىل-كەنتتەرىن اتامادىق. بۇل اۋداندا ۇيعىر، دۇڭگەن، قىتايلاردىڭ سانى قازاقتان باسىم.

اۋدان ورتالىعى بولعان جەلجۇزى قالاسى شىعىس 1, شىعىس 2, باتىس 1, باتىس 2, باتىسكوپىر سىندى 10 مولتەك اۋداننان جانە قوتانمالى، جەلجۇزى، ءدوڭمالى قاتارلى 5 ەلدى مەكەندى قامتيدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان، سۋان، شەرۋ، سىرىمبەت.

اۋليە اۋىلى اۋليە، قازاق-بولەكەي، قۇلىستاي قاتارلى 5 ەلدى مەكەندى قامتيدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، سۋان، شەرۋ، سىرىمبەت.

قارااعاش اۋىلىنا جىرعالاڭ، قۇجىرتى، ويمانبۇلاق قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، سۋان، البان، شەرۋ، سىرىمبەت.

قاس اۋىلىنا شۇبارتۇبەك، جارسۋ، قاراباق قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي

شولاقاي اۋىلىنا شولاقاي، ءسايمالى، ورلى قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

ۇكىمەتتىڭ 2020 جىلعى رەسمي ساناعى بويىنشا، قۇلجا اۋدانىندا 54 مىڭ 912 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، قۇلجا اۋدانى قازاعىنىڭ 84 پايىزىن قىزاي رۋى ۇستايدى.

مۇنىڭ ىشىندە اتالعان شەرۋ رۋى — قىزايمەن ءبىر تۋىساتىن رۋ.

سىرىمبەت رۋى بولسا — قىزايعا ءسىڭىستى بولىپ، كەيىن قايتا بولەك وتاۋ كوتەرىپ شىققان، كەرەيدىڭ جانتەكەي رۋىنىڭ ءبىر تارماعى. قىزاي ىشىنە قۇدا بالا بولىپ بارىپ قالىپ قويعان تۇقىم. جانتەكەي شەجىرەسى بويىنشا بايىمبەت(ەساعاسى), سىرىمبەت، قازىبەك ءبىر تۋادى.

كۇيتۇن قالاسىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

كۇيتۇن قالاسىنىڭ قالالىق اۋماعىنا بەرەكە، كورقاراسۋ شىعىسى، بەيجيڭ(پەكين), ءۇرىمجى، پويىزۆوكزال، بەيجيڭ باتىسى قاتارلى 6 مولتەك اۋدان كىرەدى جانە قالاعا كەگەنشي اۋىلى قارايدى. قالا ىشىندەگى ەڭ باستى رۋلار: كەرەي، نايمان، البان، ۋاق.

كەگەنشي اۋىلىنا كەگەنشي، بولەكشي قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. اۋىلدا 250 ءۇي قازاق بار. ەڭ باستى رۋلارى: مۇرىن، قىرجى.

2020 جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، كۇيتۇن قالاسىندا 7108 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، وسى قازاقتىڭ 87 پايىزىن كەرەي، نايمان تەڭبە-تەڭ ۇستايدى.

كوكدالا قالاسىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

ءۇش ايماق ۇكىمەتى قىزىل قىتاي اسكەرىن قارسى العان سوڭ، التايدان الىنعان قازاق اسكەرلەردىڭ التايداعى اسكەرلەرى وسى كوكدالا جەرىنە ورنالاستىرىلدى. ولار مۇندا تىڭ يگەرۋمەن اينالىستى. بۇل اسكەرلەردىڭ ىشىندە تارباعاتايدىڭ كەرەي، ۋاق، شانىشقىلىسىنان دا قوسىلعاندار جەتەرلىك. جەرگىلىكتى شەرۋ رۋىنىڭ ەكى قونىسى دا بۇعان قوسىلادى. ول كەزەڭ وسپان باتىردىڭ ءالى قاھارلانىپ تۇرعان كەزەڭى. سوندىقتان، ول جاقتاعى كەزىندە ۇكىمەت جاساقتاعان قازاق اسكەرلەرىنىڭ ءوز جەرىندە تۇرا بەرسە ۇكىمەتكە قارسى كۇشكە اينالۋى مۇمكىن دەگەن قورقىنىش ولاردى وسى جاققا اكەلىپ ورنالاستىرۋعا سەبەپ بولعان ەكەن.

كوكدادا قالاسىنىڭ قالا اۋماعى التىنتاۋ(التاي), گۇلبازار(حۋاچىڭ) دەگەن ەكى اۋماققا بولىنەدى. قالاعا قارااعاش، قوپا(ۋيحۋ), سارىارقا(جينلياڭ), ءسارىتام(جينتۇن), باياندى(جاڭفىڭ) كەنتتەرى جانە كوكدالا ەكونوميكالىق جانە تەحنولوگيالىق دامۋ اۋماعى كىرەدى. قوپا كەنتىنىڭ 12-, 14-لياندەرىندە شەرۋلەر تۇرىپ جاتىر. قالعان جەرىنىڭ بارىندە كەرەيدى نەگىز ەتكەن، شاشىراندى ۋاق، شانىشقىلىسى اۋلەتتەرى تۇرماق.

كوكدالا قالاسىندا 2020 جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا 28 مىڭ 572 قازاق تۇرادى. ارينە، ايتارلىقتاي سان. كەرەيلەر كوكدالا قازاعىنىڭ 74 پايىزىن ۇستايدى. بۇل قالا وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن شىڭعىس حاننىڭ ءمۇسىنىن ورناتۋمەن تانىلعان بولاتىن.

قورعاس اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

اۋدان ورتالىعى بولعان ءسۇيدىڭ قالاسى دۇڭگۋان، نانگۋان، شينرۇڭ قاتارلى 9 مولتەك اۋدانعا ءبولىنىپ قانا قويماي، ىنتىماق، تالدى، حانجياجۋاڭزى قاتارلى 4 ەلدى مەكەندى قامتيدى. ەڭ باستى رۋلارى — سۋان، قىزاي، اشامايلى كەرەي، البان، شەرۋ.

سارىبۇلاق اۋىلىنا بەستەرەك، شاتىرتال، شەت-سارىبۇلاق، شۇباراعاش قاتارلى 11 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي(امانباي، ورازاي، تورعاي), البان، ۋاق، شەرۋ.

500 ءۇي قازاق تۇرادى.

قامىستى اۋىلىنا بەساعاش، لاستاي، ءدوڭمالى، قاراسۋ، مالشىلىق قاتارلى 11 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، اشامايلى كەرەي، قىزاي(تايماس).

450 ءۇي قازاق تۇرادى. لاستاي قىستاعى — شيمويىن قىستاق ەسەپتەلەدى.

المالى مال فەرماسىنا مالشىلىق، ءبىرىنشى قىستاق، ەكىنشى قىستاق قاتارلى 3 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: ۋاق، قىزاي(ورازاي، تورعاي), البان، سۋان، سەمىزنايمان.

300 ءۇي قازاق تۇرادى.

ءچيڭشۇيحى اۋىلىنا كوكدالا مالشىلىق، كوكدالا ءوندىرىس، ارگۇڭ، ارداۋحى، شيچيازى قاتارلى 17 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي(تايماس).

300 ءۇي قازاق تۇرادى.

داشۇگىر(اقسۋ) اۋىلىنا شەت-اقسۋ، تومەنگى قىستاق، جوعارعى قىستاق قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: شەرۋ، قىزاي(تايماس). تايماستار شوشۇگىر جاعىندا وتىرادى.

200 ءۇي قازاق تۇرادى.

قورعاس تۇقىم مايدانىنا مالشىلىق، ءبىرىنشى قىستاق، ەكىنشى قىستاق قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان، سۋان.

100 ءۇي قازاق تۇرادى.

قازاعى وتە از سانگۇڭ دۇڭگەن اۋىلى مەن لانگان، سانداۋحى، حۋايۋان(راحاتباق) اۋىلدارىن اتامادىق. ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، 2020 جىلى قورعاس اۋدانىندا 28 مىڭ 945 قازاق بولعان.

قورىتا كەلگەندە، قورعاس اۋدانى قازاعىنىڭ 40 پايىزىن نايمان رۋى، 30 پايىزىن البان رۋى يەلەيدى.

قورعاس اۋدانىنان ءبولىنىپ شىققان قورعاس قالاسىنا نازار اۋدارايىق.

قورعاس اتاۋى "قاراسۋ" دەگەن ماعىنانى بەرەدى. سوندىقتان، مۇندا ەسكىشە قورعاس، جاڭاشا قاراسۋ اتانعان وزەندەر قاتار اعادى. قورعاس شەكارا وتكەلى 2014 جىلى قورعاس قالاسى بولىپ قۇرىلىپ، قورعاس اۋدانىنان بولەك ىرگە قالادى. قورعاس اۋدانىنىڭ يشىعاشان سىبە اۋىلى مەن مۇقىر مال فەرماسى قورعاس قالاسىنا بەرىلگەن.

قورعاس قالاسىنىڭ شىعىسىندا بۇرىن المالى دەگەن اتپەن شاعاتاي ۇلىسىنىڭ، ودان كەيىن موعولستان حاندىعىنىڭ استاناسى بولعان قالا تۇرعان. موعولستاننىڭ العاشقى حانى توعالاق تەمىر حاننىڭ(1329~1363 جىلدارى ءومىر سۇرگەن) كەسەنەسى دە وسىندا. بۇل قالا 1211 جىلدان باستاپ بەلگىلى بولعان. وعان دەيىن سايرام كولىنىڭ وڭتۇستىك جاعاسىندا قارلىقتاردىڭ استاناسى بولعان المالى قالاسى بولىپ، كەيىنگى المالى سول قالانىڭ كوشىرىلۋىنەن پايدا بولدى. قويلىلار(قارلىقتار) استانا ەتۋگە دەيىن ول قالا كونەك(弓月城) دەگەن اتپەن 8 عاسىردا تۇركەش قاعاناتىنىڭ ماڭىزدى قالاسى رەتىندە قارالعان ەكەن. سوندىقتان، قورعاس قالاسىنىڭ تاريحى كەمىندە 1300 جىلدان ەمىن-ەركىن اسادى.

قورعاس قالاسىنىڭ قالا اۋماعىنا قاراسۋ، ەۆرازيا شىعىس(كوكدالا), ەۆرازيا باتىس قاتارلى 5 اۋماق قارايدى. ەڭ باستى رۋى: شەرۋ.

مۇقىر مال فەرماسىنا مالشىلىق، ءبىرىنشى قىستاق، ەكىنشى قىستاق قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: شەرۋ.

700 ءۇي قازاق تۇرادى.

يشىعاشان سىبە اۋىلىنا جارسۋ، قاراتاس، تالدىارىق قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: شەرۋ، اشامايلى كەرەي.

100 ءۇي قازاق تۇرادى.

ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، 2020 جىلى قورعاس قالتاسىندا 7 مىڭ 560 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە قورعاس قالاسى قازاعىنىڭ 90 پايىزىن نايمان رۋى يەلەيدى.

كۇنەس اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

اۋدان ورتالىعى بولعان كۇنەس قالاسىنا باقىت، ەڭبەك، شىعىس قالا قاتارلى 5 مولتەك اۋدان جانە بەستوبە، توعاي، شاپقىاۋزى قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، تەرىستاڭبالى، ءتورتۋىل، البان.

بەستوبە اۋىلىنا قارااعاشتى، باتپاقتى، قامىستى، شاپقىجاعا، جاڭارسىن قاتارلى 13 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، تەرىستاڭبالى.

نارات كەنتىنە نارات مولتەك اۋدانى جانە نارات، تاياسۋ، ىنتالى، شالكودە، بايگەتوبە قاتارلى 10 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي، ازداپ البان.

ارالتوبە اۋىلىنا قاراسۋ، قارابۇلاق، ۇشكەپتەر قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي، ازداپ تەرىستاڭبالى.

زەكتى كەنتىنە زەكتى مولتەك اۋدانى مەن زەكتى، اقشي، اشىلى قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

تالدى اۋىلىنا اقشي، شەگىربۇلاق، ۇشتوبە، مىس، جاروتكەل قاتارلى 11 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، ءتورتۋىل، قاراكەرەي.

قارابۋرا اۋىلىنا كومەياۋزى، قىزىلتال، اقتوعان قاتارلى 8 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

المالى(تەلعارا) اۋىلىنا ورىكتىارال، تاقىربۇلاق، اقشي قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، ازداپ شەرۋ.

تۇرگەن اۋىلىنا قاراوي، اققىرقا قاتارلى 2 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

كەڭسۋ اۋىلىنا كەڭسۋ، قازاقمالى، كوكتوبە قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

سوربۇلاق اۋىلىنا قاق، سوربۇلاق، سوربۇلاق جاڭا قىستاعى قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

اققوي مال فەرماسىندا جەتى رۋلى ەل تۇرادى. ولار: البان، شەرۋ، قىزاي، كەرەي، قاراكەرەي، ۋاق، تورە.

ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، 2020 جىلى كۇنەس اۋدانىندا 141 مىڭ 394 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، كۇنەس اۋدانى قازاعىنىڭ 89 پايىزىن قىزاي رۋى ۇستايدى. قالعاندارى البان، ءتورتۋىل، كەرەي، قاراكەرەي، ۋاق، تورە، تەرىستاڭبالى قاتارلىلار.

موڭعولكۇرە(ور-تەكەس) اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

بۇل اۋدان تەكەس وزەنىنىڭ باستاۋىنا ورنالاسقاندىقتان، حالىق مۇنى ءور-تەكەس دەپ اتايدى.

اۋدان ورتالىعى بولعان كۇرە قالاسىنا اقشوقى، ءدوڭمالى، ازات سىندى 5 مولتەك اۋدان جانە 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي.

سارىقوبى اۋىلىنا سارىقوبى، كۇركىلدەك سۋىقتوعاي قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي، تورتۋىل(سۋىقتوعايدا).

قاراسۋ اۋىلىنا تاسارنا، كىشى سارىقوبى، اقساي قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: البان

شاتى قىرعىز اۋىلىنا قاتارتوبە، بەسقاراعاي، قوستوبە قاتارلى 8 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي.

اقسۋ قالماق اۋىلىنا تاسبۇلاق، تاسارنا، تومەنگى اقسۋ قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: البان.

قوناقاي اۋىلىنا قىزىلجار، بەسقاراعاي، اقتاس، قاراسۋ، تومەنگى قوناقاي قاتارلى 11 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي.

قاشاجار اۋىلىنا سىنتاس، كوكجار، سارىوزەك قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

اقدالا اۋىلىنا اقدالا، سۋلىساي، جوعارعى قىزىلمويناق، ورتا قىزىلمويناق، تومەنگى قىزىلمويناق 11 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: البان.

قايىڭدى قالماق اۋىلىنا قاتارتوبە، مۇزارت، قاراكەمەر قاتارلى 8 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: البان.

ۇزىنبۇلاق اۋىلىنا ۇزىنبۇلاق، مىس، ءجارمالى قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىپشاق.

ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، 2020 جىلى موڭعولكۇرە اۋدانىندا 95 مىڭ 135 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، موڭعولكۇرە(ور-تەكەس) اۋدانى قازاعىنىڭ 62 پايىزىن البان رۋى، 35 پايىزىن قىزاي رۋى ۇستايدى.

نىلقى اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

نىلقى اۋدانىنىڭ ورتالىعى بولعان نىلقى(مىلقى) قالاسىنا ءبىرىنشى مولتەك اۋدان، ەكىنشى مولتەك اۋدان، ءۇشىنشى مولتەك اۋدان قاتارلى 8 مولتەك اۋدان جانە جالعىزتەرەك قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، ۋاق، تولەڭگىت.

قاراسۋ اۋىلىنا شولاقبۇلاق، كىشى قاراسۋ، جارتوعان قاتارلى 8 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، شەرۋ.

كىلەڭ اۋىلىنا قويتاس، قىزىلتۇمسىق، سارىاعاش قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: ۋاق(تىلەس، كەلەس), تورە، سىرگەلى(بايجىگىت), شاپىراشتى(ەمىل), كەتە(ەستەك), ماتاي(ارىق), جاربولدى، قىزاي.

قۇجىرتاي(تاستوعان) اۋىلىنا تاستوعان، ۇشكومەي، اقتاس قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

مىس اۋىلىنا مىس، ۇتى، قوڭىرادىر قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

جاعا-لاستاي اۋىلىنا جاعا-لاستاي، قۇجىرتاي، كوكاعاش قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

لاستاي اۋىلىنا لاستاي، قىزىلتاس قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، تەرىستاڭبالى.

نىلقىوزەن(وزەن) اۋىلىنا نىلقىوزەن، ءجاڭامالى، كولدەنەڭكوشە قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي، تولەڭگىت(قىرعىز), شەرۋ.

قاراتوبە اۋىلىنا قاراوي، تاسجول، كوكتوعان قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

سۇپتاي اۋىلىنا كىشى سۇپتاي، تاۋ سۇپتاي، بوربوسىن قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

كوكقورتقىر قالماق اۋىلىنا قاس، ۇشتوبە، ءدوڭمالى قاتارلى 10 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

نىلقى بال فەرماسىنداعى قازاقتىڭ ەڭ باستى رۋى: قىزاي.

بال فەرمادا 200 ءۇي قازاق بار.

2020 جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، نىلقى اۋدانىندا

88 مىڭ 995 قازاق بار. قورىتا كەلگەندە، نىلقى اۋدانى قازاعىنىڭ 73 پايىزىن قىزاي رۋى، 6 پايىزىن ۋاق رۋى، 5 پايىزىن تەرىستاڭبالى رۋى ۇستايدى.

 

تەكەس اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

تەكەس(قىزىلكۇرە) قالاسىنا قوبى، اقشي، ارال قاتارلى 9 مولتەك اۋدان جانە اقتاس، بوستان، قوسكول قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي.

شولاقتەرەك اۋىلىنا اتشابىس، شۇبارتوبىلعى، مويىنجول، اقتەرەك، تاسباستاۋ قاتارلى 12 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: البان.

قارادالا اۋىلىنا قۇمتوبە، جارقورا، قاپسالاڭ، قاراعاندى، ۇڭگىرتاس قاتارلى 12 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي، ءتورتۋىل.

شيلىوزەك اۋىلىنا اقشي، قامىستىبۇلاق، اتتىڭتاۋى قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: البان.

قاراتوعاي اۋىلىنا اقجول، ەشكىلىك، اقتوعاي قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، قاراۋىلجاسىق.

تەكەس جىلقى فەرماسى(قاراتۇمسىق) اۋماعىنداعى قازاقتىڭ ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي.

قۇجىرتى قالماق اۋىلى مەن كوكتەرەك قىرعىز اۋىلىنداعى قازاق ماردىمسىز بولعاندىقتان، ول اۋىلداردى اتامادىق. 2020 جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، تەكەس اۋدانىندا 70 مىڭ 548 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، تەكەس اۋدانى قازاعىنىڭ 68 پايىزىن البان رۋى، 27 پايىزىن قىزاي رۋى ۇستايدى.

توعىزتاراۋ اۋدانىنىڭ ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

اۋدان ورتالىعى بولعان توعىزتاراۋ قالاسىنا قازاقمالى، قاراسۋ قاتارلى 10 مولتەك اۋدان جانە تاشكەنبايساز دەگەن 1 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان.

اعارسىن اۋىلىنا قوساعاش، سارىوزەك، اقتام قاتارلى 9 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي(ەسىرگەپ، جارىلعاپ).

كولدەنەڭ(مۇقىر) اۋىلىنا تاسبۇلاق، كوكتال، ارال قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي(جارىلعاپ), ءبىر ءبولىمى البان.

تىكارىق اۋىلىنا تالدى، ءورتامالى، اقباستاۋ قاتارلى 8 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي(ورازاي).

جىرعالاڭ(كوگەرسىن) اۋىلىنا كوگەرسىن، المالى، قاراتۇمسىق قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋى: قىزاي(قوجانازار، موڭكە).

اقتۇبەك اۋىلىنا اقتۇبەك، اقجازىق، شىنار قاتارلى 6 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي(ەسەنعۇل), ءبىر ءبولىمى البان.

توعىزتاراۋ سيىر فەرماسىنا ءىرى قارا وتريادى، جىلقى وتريادى، قوي وتريادى قاتارلى 11 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قاراۋىلجاسىق، قىزاي(قوجانازار).

قوساعاش قوي فەرماسىنا قىزىلشىلىك، ءبىرىنشى جاڭاشارۋا، ەكىنشى جاڭاشارۋا قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي(ەسىرگەپ، جارىلعاپ), البان.

باسقا ۇلتتار باسىم تۇراتىن ءدوڭمالى، تاستوبە، الما-مايدان وندىرىستىك اۋىلدارىن بۇل قاتارعا كىرگىزبەدىك. 2020 جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، توعىزتاراۋ اۋدانىندا 57 مىڭ 831 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، توعىزتاراۋ اۋدانى قازاعىنىڭ 85 پايىزىن قىزاي رۋى ۇستايدى.

شاپشال اۋدانىنداعى ەڭ باستى قازاق رۋلارىنىڭ كارتاسى

بۇل ءوڭىر ءۇيسىن تاۋىنىڭ قوس قاپتالىندا ورنالاسقاندىقتان ءۇيسىنتاۋ ءوڭىرى دەپ تە ايتىلادى.

اۋدان ورتالىعى بولعان شاپشال قالاسىنا 5 مولتەك اۋدان جانە 2 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قىزاي، سۋان.

سەگىزسۇمىن اۋىلىنا سەگىزسۇمىن، شاعانبۇلاق، ديرمەنبۇلاق قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، ءبىر ءبولىمى قىزاي.

ۇلكەنبۋرا اۋىلىنا ۇلكەنبۋرا، سوپىنبۇلاق، كىشى بۋرا قاتارلى 4 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان.

كەن اۋىلىنا قولتىقشي، المالى،، سارىجازىق قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، قوڭىرات، قىزاي.

توپ قوي ءوسىرۋ اۋىلىنداعى قازاقتىڭ ەڭ باستى رۋلارى: البان، ازداعان قىزاي.

جالعىزتاي (جاعىستاي) اۋىلىنا تومەنگى جاعىستاي جاعىستاي، جوعارعى جاعىستاي قاتارلى 7 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: قىزاي، البان.

ءتورتسۇمىن اۋىلىنا 2 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، ءبىر ءبولىمى قىزاي.

بەسسۇمىن كەنتىنە بەسسۇمىن، لاڭقا، شەتبۇلاق قاتارلى 5 ەلدى مەكەن قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، ءبىر ءبولىمى قىزاي.

التىنبۇلاق كەنتىنە 4 ەلدى مەكە قارايدى. ەڭ باستى رۋلارى: البان، ءبىر ءبولىمى قىزاي.

ميلياڭچۋان دۇڭگەن اۋىلى، شوقىر، قاۋىنشى، قايناق، جەتىسۇمىن قاتارلى باسقا ۇلتتارى باسىم بولىپ كەلەتىن اۋىلدارىن اتامادىق.

2020 جىلعى ۇكىمەتتىڭ رەسمي ساناعى بويىنشا، شاپشال اۋدانىندا 45 مىڭ 370 قازاق بولعان. قورىتا كەلگەندە، شاپشال اۋدانى قازاعىنىڭ 61 پايىزىن البان رۋى، 34 پايىزىن قىزاي رۋى ۇستايدى.

جيناقتاي كەلىپ، ءبىز ىلە قازاعىنىڭ رۋلارىنىڭ ىشىندە قىزاي رۋىنىڭ سول جەردەگى قازاقتىڭ 58 پايىزىن(378 مىڭ) ۇستايتىنىن قورىتىندىلادىق. ىلە قازاقتارىنىڭ ىشىندە قىزايدان كەيىنگى ەكىنشى ورىنعا 25 پايىزبەن(164 مىڭ) البان رۋى جايعاسادى. كوكدالا، كۇيتۇن، قورعاس جەرلەرىنە شوعىرلانعان كەرەي رۋى 35 مىڭعا(5%) جاقىندايدى.

زەرتتەگەن: كوكبورى مۇباراك

Abai.kz